Poród przez cesarskie cięcie – wszystko, co powinnaś o nim wiedzieć

Dane pokazują, że odsetek ciąż zakończonych przy pomocy cięcia cesarskiego wzrasta z roku na rok. W Polsce przekracza on 43%. Jest on jednym z najwyższych w krajach europejskich. Jednak tendencja wzrostowa obserwowana jest na całym świecie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby ilość ciąż zakończonych zabiegiem nie przekraczała 15%. Cesarskie cięcie jest najczęściej wykonywaną operacją położniczą.

Cesarskie cięcie – na czym polega

Cesarskie cięcie jest to wydobycie dziecka z jamy macicy przez lekarzy ginekologów, kiedy – z różnych przyczyn – poród siłami natury nie jest możliwy lub mógłby stanowić zagrożenie dla zdrowia matki czy dziecka. Należy pamiętać, że cięcie cesarskie jest zabiegiem chirurgicznym. W jego trakcie konieczne jest przecięcie powłok brzusznych. Następnie organizm wymaga rekonwalescencji.

Wyróżnia się cięcie cesarskie:

• planowane – wskazania pojawiają się w czasie ciąży i nie ma groźby zagrożenia życia;
• pilne – pojawiają się przesłanki, że w czasie porodu naturalnego może wystąpić pogorszenie stanu matki lub dziecka;
• naglące – pojawiają się nawracające zaburzenia, które stwarzają zagrożenie dla kobiety lub dziecka;
• nagłe – obecne są zaburzenia, które zagrażają ciężarnej lub dziecku (zabieg musi zostać wykonany natychmiast).

Zabieg cięcia cesarskiego jest zawsze przeprowadzany w znieczuleniu, aby nie narażać kobiety na niepotrzebne stres, ból i dyskomfort. W tym celu stosuje się:

• znieczulenie podpajęczynówkowe – leki znieczulające podawane są przez nakłucie lędźwiowe do płynu mózgowo-rdzeniowego; kobieta nie czuje nic od pasa w dół i jest przy tym świadoma i przytomna;
• znieczulenie zewnątrzoponowe - leki znieczulające są podawane do przestrzeni zewnątrzoponowej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa; kobieta nie czuje bólu i pozostaje świadoma.

Jednak w sytuacji, gdy zachodzi konieczność wykonania cięcia cesarskiego w trybie pilnym, stosuje się znieczulenie ogólne. W takim przypadku kobieta nie tylko nie czuje bólu, ale jest przy tym nieświadoma. W sytuacjach nagłych jest to najszybsza forma znieczulenia. Nad tym, aby wszystko przebiegało prawidłowo czuwa lekarz anestezjolog.

Cesarskie cięcie – jak wygląda?

Cięcie cesarskie odbywa się na sali operacyjnej. Ciężarna jest na nią przekazywana po uprzednim przygotowaniu przez personel medyczny z oddziału położniczego. W przypadku zabiegów planowych wykonywane są badania krwi, podawany jest antybiotyk dożylnie oraz kroplówka z elektrolitami. Przyszła mama otrzymuje również antyseptyczny płyn do kąpieli, którym powinna dokładnie umyć ciało (jest to jeden z elementów profilaktyki zakażeń).

Na bloku operacyjnym położna zakłada cewnik do pęcherza moczowego. Następnie podawane jest znieczulenie. Dlatego pacjentka jest proszona o położenie się na boku, aby lekarz mógł wykonać wkłucie. Zanim leki zaczną działać, mają miejsce dalsze przygotowania do cesarskiego cięcia.

Ciężarna jest proszona o położenie się na wznak na stole operacyjnym. Następnie jest podłączana do aparatury, która monitoruje podstawowe parametry życiowe – m.in. tętno, ciśnienie krwi, pracę serca..

Gdy znieczulenie zaczyna działać i ciężarna jest gotowa, lekarz przystępuje do nacięcia skór i powłok jamy brzusznej. Następnie dziecko jest wyciągane i przekazywane do pierwszych badań.

Po wydobyciu dziecka, konieczne jest również wydobycie łożyska i zszycie przeciętych warstw.

Na sali pooperacyjnej pacjentka powinna odpoczywać. Ma również kontakt z dzieckiem i może odbyć się pierwsze przystawienie maluszka do piersi. Otrzymuje również leki przeciwbólowe. Po około 8 godzinach powinna wstać z łóżka (pionizacja). Wówczas usuwany jest też cewnik z pęcherza moczowego.

Warto podkreślić, że w przypadku cesarskiego cięcia w większości placówek nie są możliwe porody rodzinne. Tak jest m.in w naszych jednostkach – jak Szpital św. Anny – ze względu na bezpieczeństwo matki i cięcia podczas zabiegu na sali nie mogą być obecne inne osoby.

Ile trwa cesarskie cięcie?

Wiele kobiet zastanawia się, ile trwa cesarskie cięcie. Chociaż jest to zabieg chirurgiczny, trwa on około 30 minut. Dziecko jest wydobywane z macicy bardzo szybko. Zwykle jego narodziny mają miejsce już w ciągu pierwszych 5 minut operacji. Następnie zajmuje się nim zespół lekarzy neonatologów, a ginekolodzy kończą zabieg cięcia cesarskiego. Po tym czasie maluszek jest oddawany w ręce mamy i następuje kontakt "skóra do skóry". Jest on na tyle ważny, że zgodnie z najnowszymi zaleceniami, kangurowanie może zostać przeprowadzone przez tatę dziecka lub inną bliską osobę.

Jakie są wskazania do cesarskiego cięcia?

Cesarskie cięcie jest wykonywane w ściśle określonych wskazaniach. Mogą być one położnicze (związane z przebiegiem ciąży i stanem płodu) lub pozapołożnicze (związane ze stanem ciężarnej). Część z nich może być obecna od samego początku, niektóre pojawiają się dopiero z czasem. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz prowadzący.

Położnicze wskazania do cesarskiego cięcia

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (dawniej Polskie Towarzystwo Ginekologiczne) wyróżnia następujące wskazania do cesarskiego cięcia:

• brak postępu akcji porodowej przy porodzie naturalnym,
• nieprawidłowe położenie dziecka lub nieprawidłowe ułożenie główki,
• bradykardia płodu niereagująca na leczenie lub nawracająca,
• przedwczesne odklejenie się łożyska,
• niewspółmierność porodowa (duży płód lub wady anatomiczne macicy),
• wypadnięcie pępowiny,
• podejrzenie pęknięcia macicy,
• wady wrodzone płodu mogące utrudniać przebieg porodu,
• dystocja szyjkowa,
• ciężki stan przedrzucawkowy lub zagrażająca rzucawka.

Wskazaniem do cięcia cesarskiego jest również ciąża mnoga jednokosmówkowa jednoowodniowa. Zabieg jest konieczny również, gdy pierwsze dziecko nie jest ułożone główkowo. W przypadku porodu przedwczesnego operacja jest konieczna, gdy poród siłami natury stanowi zagrożenie dla dziecka.

Wskazania pozapołożnicze do cięcia cesarskiego

Ciąża powinna zakończyć się cesarskim cięciem w następujących sytuacjach:

• choroby kardiologiczne z III lub IV stopniem niewydolności krążenia (NYHA),
• nieprawidłowości ze strony kręgosłupa,
• nieprawidłowości w obrębie miednicy,
• zaburzenia ze strony narządu wzroku (m.in. odwarstwienie siatkówki),
• niektóre choroby neurologiczne i układu oddechowego.

Cięcie cesarskie może odbyć się również ze wskazań psychiatrycznych. Lekarz może podjąć taką decyzję po stwierdzeniu np. tokofobii, czyli lęku przed porodem.

Połóg po cesarskim cięciu

Po cięciu cesarskim również występuje połóg, czyli okres, w którym organizm wraca do stanu sprzed ciąży. Zwykle trwa to 6 tygodni. Warto jednak pamiętać, że każda kobieta regeneruje się we własnym tempie. W czasie połogu macica oczyszcza się, co skutkuje wypływem krwistej wydzieliny z pochwy, ulega unormowaniu poziom hormonów i mogą być obecne nieprzyjemne dolegliwości (np. hemoroidy, nietrzymanie moczu). W czasie połogu mama powinna unikać intensywnej aktywności fizycznej i dużo odpoczywać.

Oprócz tego nad spojeniem łonowym obecna jest rana, o którą trzeba odpowiednio dbać. Musi ona pozostawać czysta i sucha. Kobieta powinna unikać jej moczenia oraz uciskania ciuchami. W razie zaobserwowania niepokojących objawów (zaczerwienienia, rozejścia się szwów, wycieku wydzieliny) konieczne jest niezwłoczne zgłoszenie się do lekarza.

Możliwe powikłania po cesarskim cięciu

Warto pamiętać, że cesarskie cięcie jest typowym zabiegiem chirurgicznym. Dlatego jest obarczone pewnym ryzykiem powikłań. Do najczęstszych z nich należą:

• nieprawidłowe gojenie się lub zakażenie rany pooperacyjnej,
• rozejście się blizny,
• zrosty w narządach rodnych,
• endometrioza w bliźnie pooperacyjnej,
• uszkodzenie narządów miednicy.

Jak wygląda rehabilitacja po cesarskim cięciu?

Cesarskie cięcie to zabieg trwający krócej niż poród naturalny. Ze względu na fakt, że jest to zabieg, wymagający wykonania cięcia, młoda mama będzie potrzebowała czasu, aby dojść do siebie. Zazwyczaj musi pozostać w szpitalu przynajmniej przez trzy dni, a pierwsze godziny po zabiegu spędza w sali pooperacyjnej.

Sam poród przez cesarskie cięcie – za sprawą znieczulenia – jest bezbolesny lub niemal bezbolesny. Rana będzie jednak przez jakiś czas dawała się we znaki. Młodej mamie będzie towarzyszył ból. Tuż po zabiegu powinna unikać gwałtownych ruchów i przyjmowania pozycji siedzącej. Zazwyczaj miejsce cięcia przez pierwszą dobę osłonięte jest opatrunkiem, którego nie należy moczyć. Szwy wewnętrzne rozpuszczają się samoistnie – zewnętrzne najczęściej usuwane są po siedmiu – ośmiu dniach.

Proces pełnego wygojenia oraz dojścia do siebie po cesarskim cięciu na ogół zajmuje od pięciu do siedmiu miesięcy. W pierwszych miesiącach młoda mama powinna unikać intensywnej aktywności fizycznej, dbać o higienę rany, a jeżeli zależy jej na uniknięciu blizn – warto w pewnym momencie zacząć stosować maści zapobiegające ich powstawaniu. (Dobór takiej maści najlepiej skonsultować z lekarzem.)

Cięcie cesarskie – jak się przygotować?

Istotne są przygotowania do cesarskiego cięcia. Dzięki nim przebieg operacji jest prawidłowy i zostaje zminimalizowane ryzyko powikłań. Ciężarna powinna:

• zgłosić się do szpitala dzień przed planowanym cięciem cesarskim,
• ostatni posiłek zjeść wieczorem przed planowanym zabiegiem,
• nie pić żadnych płynów w dniu zabiegu,
• umyć ciało specjalnym płynem antyseptycznym (otrzyma go na oddziale szpitalnym).

Ważne jest, aby się zrelaksować i odprężyć. Zminimalizowanie stresu wpływa na samopoczucie nie tylko mamy, ale również jej dziecka.

Poród naturalny po cesarskim cięciu

Przy braku przeciwwskazań możliwy jest poród siłami natury przy kolejnej ciąży. Wymagany jest jednak wzmożony nadzór nad ciężarną. Przeprowadzenie zabiegu jest konieczne, jeżeli istnieje ryzyko rozejścia się blizny pooperacyjnej lub obecne są wskazania do cięcia cesarskiego, które występowały przy poprzedniej ciąży.