Kompendium Pierwszej Pomocy Przedmedycznej

Każdy z nas codziennie może być świadkiem wypadku czy zetknąć się z człowiekiem nieprzytomnym. Życiowo ważna jest więc umiejętność niesienia pierwszej pomocy przez każdego obywatela. Pamiętajmy: dzisiaj my (udzielamy pomocy), a jutro nam (może być potrzebna pomoc).

Poniższe opracowanie może być pomocne przy udzielaniu pierwszej pomocy i stać się przyczynkiem do odbycia lub powtórzenia profesjonalnego kursu pierwszej pomocy przedmedycznej. Bardzo ważne jest także, aby pozbyć się lęku przed udzielaniem pierwszej pomocy. Jedyna rzecz, którą możemy zrobić źle, to nie udzielić pomocy!

ZEWNĘTRZNY MASAŻ SERCA 

Przy napotkaniu nieprzytomnego człowieka natychmiast uważnie kontrolujemy, czy on oddycha. W tym celu zbliżamy ucho do ust poszkodowanego (w celu usłyszenia wydechu lub wyczucia ciepła powietrza wydechowego na policzku) i jednocześnie obserwujemy czy porusza się jego klatka piersiowa. W przypadku stwierdzenia, że poszkodowany nie oddycha natychmiast wzywamy pomoc medyczną dzwoniąc pod numer ratunkowy 112 oraz niezwłocznie rozpoczynamy zewnętrzny masaż serca.
W tym celu klękamy z boku leżącej na wznak osoby nieprzytomnej i kładziemy nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego (dolna połowa mostka), układamy nadgarstek drugiej dłoni na grzbiecie dłoni leżącej na klatce piersiowej, splatamy palce obu dłoni i upewniamy się, że nacisk nie będzie kierowany na żebra poszkodowanego. Utrzymujemy wyprostowane ramiona, nie uciskamy górnej części brzucha ani dolnego końca mostka. Ustawiamy ramiona prostopadle do klatki piersiowej poszkodowanego i uciskamy mostek 30 razy na głębokość 5 cm. Uciskamy mostek z częstotliwością co najmniej 100/min. Przy utrzymaniu tempa uciskania mostka pomocny może być rytm piosenki zespołu The Beatles – „Yellow Submarine”.   

SZTUCZNE ODDYCHANIE  

Po serii 30 uciśnięć mostka powinno nastąpić sztuczne oddychanie. Pierwszym warunkiem skuteczności sztucznego oddychania jest zapewnienie drożności dróg oddechowych poszkodowanego. W tym celu odchylamy jego głowę ku tyłowi i unosimy żuchwę (dolna szczęka). Następnie palcami ręki, która spoczywa na czole poszkodowanego (palec wskazujący i kciuk) zaciskamy nos i otwieramy jego usta a własne usta przykładamy szczelnie do ust poszkodowanego. W tej pozycji wdmuchujemy powietrze do płuc poszkodowanego w taki sposób, aby widoczne było unoszenie się jego klatki piersiowej. Następnie obracamy swoją głowę na bok aby nabrać świeżą porcję powietrza i powtarzamy procedurę. Po drugim oddechu ponownie wykonujemy zewnętrzny masaż serca. Obie czynności, tzn. zewnętrzny masaż serca i sztuczne oddychanie wykonujemy sekwencyjnie wg schematu 30/2, tzn.: 30 uciśnięć mostka/2 sztuczne oddechy, do czasu przybycia fachowej pomocy medycznej. Jeżeli twarz ratowanego jest ubrudzona krwią możemy ograniczyć się tylko do zewnętrznego masażu serca.

Jeżeli powyższa sytuacja ma miejsce w dużym skupisku ludzkim, np. na lotnisku, dworcu kolejowym czy w supermarkecie należy szybko, nie przerywając czynności ratunkowych (zewnętrzny masaż serca i sztuczne oddychanie), zorientować się (zapytać personel, świadków wydarzenia), czy jest w pobliżu urządzenie zwane defibrylatorem (Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny, AED). Zastosowanie AED powoduje przepływ przez serce odpowiedniego prądu, co może spowodować przywrócenie właściwej pracy serca. Powinniśmy niezwłocznie wysłać kogoś ze świadków wydarzenia po to urządzenie. Po włączeniu urządzenia wykonujemy polecenia głosowe, które ono wydaje. 

POZYCJA BEZPIECZNA 

Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, ale stwierdziliśmy, że oddycha, musimy ułożyć go w tzw. pozycji bezpiecznej. W ułożeniu tym jama ustna jest najniżej położonym punktem ciała. Drogi oddechowe pozostają drożne, a pojawiająca się krew czy wymiociny będą wypływały z jamy ustnej na zewnątrz. Klękamy z boku leżącego na wznak poszkodowanego i upewniamy się, że obie jego nogi są wyprostowane. Bliższą nam rękę poszkodowanego układamy pod kątem prostym w stosunku do ciała i zginamy w łokciu tak, by dłoń ręki była skierowana do góry. Drugą rękę przekładamy w poprzek klatki piersiowej i przytrzymujemy stroną grzbietową dłoni przy bliższym nam policzku poszkodowanego. Drugą ręką chwytamy za dalszą kończynę dolna poszkodowanego tuż powyżej kolana i podciągamy ją ku górze, nie odrywając stopy od podłoża. Przytrzymując dłoń dociśniętą do policzka, pociągamy za dalszą kończynę dolną tak, by poszkodowany obrócił się na bok w naszym kierunku. Układamy kończynę, za którą przetaczaliśmy poszkodowanego w taki sposób, aby staw kolanowy i biodrowy były zgięte pod kątem prostym. Odginamy głowę poszkodowanego ku tyłowi, by upewnić się, że drogi oddechowe są drożne. Układamy rękę poszkodowanego pod policzkiem tak, by utrzymać głowę w odgięciu, twarzą zwróconą do podłoża celem umożliwienia wydostawania się treści płynnej z ust. Jeżeli poszkodowany musi być ułożony w tej pozycji dłużej, niż 30 min., po tym czasie odwracamy go na drugi bok, aby zwolnić ucisk na leżące niżej ramię.   

WYCHŁODZENIE 

Poszkodowani, którzy np. zbyt długo leżą na chłodnym podłożu, gdyż nie mogą się poruszyć ani wstać, ulegają wychłodzeniu. Konsekwencją tego może być utrata przytomności i sztywność kończyn górnych i dolnych. Jeżeli jest to możliwe, powinniśmy owinąć ciało poszkodowanego w koc. W żadnym wypadku nie wolno masować ani unosić kończyn dolnych ofiary, gdyż w takim przypadku znajdująca się w nich zimna krew napływa z powrotem do całego układu krążenia, co może doprowadzić do ustania pracy serca. Niewłaściwe jest także podawanie poszkodowanemu alkoholu, gdyż powoduje on rozszerzanie się naczyń krwionośnych. Początkowo może to dać poszkodowanemu uczucie ciepła, ale w konsekwencji prowadzi do szybszego wychłodzenia ciała. Jeżeli poszkodowany jest przytomny, to możemy mu podawać do picia ciepłe napoje.  

MASYWNY KRWOTOK 

Duże i głębokie rany mogą prowadzić do masywnej utraty krwi. Z tego powodu poszkodowany w krótkim czasie może stracić przytomność. Zastosowanie opatrunku uciskowego może takiej sytuacji zapobiec. Na krwawiącą ranę nakładamy sterylny gazik i następnie 2-krotnie owijamy to miejsce bandażem. Przed kolejnymi obwojami bandaża, w miejscu gdzie jest rana kładziemy pelotę uciskową, którą może być kilka gazików ułożonych jeden nad drugim lub zwinięta rolka bandaża. Pelotę uciskową mocno przybandażowujemy kolejnymi obwojami bandaża. Musimy zwrócić uwagę na to, aby obwoje bandaża były gładko ułożone jeden nad drugim. Końce bandaża związujemy węzłem.  

OPARZENIE

Po oparzeniu gorącą wodą lub otwartym ogniem powinniśmy ranę jak najszybciej schłodzić, np. zimną wodą. Musimy jednak zwrócić uwagę, aby wówczas nie doszło do nadmiernego wychłodzenia tkanek. Z tego powodu zaleca się chłodzenie miejsca oparzonego nie dłużej, niż przez 2 minuty. Miejsce oparzone, w zależności od jego wielkości, musimy zabezpieczyć luźnym opatrunkiem ze sterylnych gazików lub pakietów (duże gaziki). Środki te powinny być na wyposażeniu każdej apteczki. Ważne jest uspokojenie poszkodowanego rozmową. Przy silnych i rozległych oparzeniach musimy wezwać fachową pomoc medyczną.  

UKĄSZENIE W JAMIE USTNEJ PRZEZ OWADA 

Osoba, która połknie pszczołę lub osę może zostać przez nie ukąszona w jamie ustnej lub gardle. W takim przypadku może bardzo szybko dojść do stanu zagrożenia życia z powodu uduszenia. Aby zapobiec obrzękowi w obrębie jamy ustnej lub języka musimy chłodzić gardło podając poszkodowanemu do picia mocno schłodzoną „lodowatą” wodę lub kostki lodu do ssania oraz stosować zimne okłady na gardło. Niezwłocznie powinniśmy wezwać karetkę pogotowia z lekarzem. W przypadku, kiedy poszkodowany straci przytomność i przestanie oddychać musimy natychmiast rozpocząć zewnętrzny masaż serca i sztuczne oddychanie.   

ZDJĘCIE KASKU MOTOCYKLIŚCIE

W przypadku, kiedy jesteśmy świadkami wypadku motocyklowego, w którym motocyklista doznał obrażeń, musimy w pierwszej kolejności wezwać fachową pomoc medyczną i niezwłocznie skontrolować stan przytomności poszkodowanego. W tym celu unosimy szybkę ochronną kasku i ewentualnie zdejmujemy poszkodowanemu okulary. W przypadku, gdy poszkodowany jest przytomny, nie zdejmujemy kasku, stabilizujemy jego głowę w ułożeniu na wprost, np. częściami odzieży i stale kontrolujemy jego stan świadomości do czasu przybycia fachowej pomocy medycznej. Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny musimy zdjąćjemu kask. W tym celu klękamy za głową poszkodowanego i powoli pociągamy kask w swoją stronę, chroniąc przy tym głowę poszkodowanego podtrzymując ją jedną ręką od dołu. Po zdjęciu kasku ostrożnie kładziemy głowę poszkodowanego na podłożu i natychmiast oceniamy, czy on oddycha. Jeżeli poszkodowany nie oddycha to niezwłocznie rozpoczynamy czynności ratunkowe – zewnętrzny masaż serca i sztuczne oddychanie. W przypadku, gdy poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha, to nie układamy go w pozycji nbezpiecznej (z uwagi na duże ryzyko towarzyszącego urazu kręgosłupa), lecz podtrzymujemy drożność dróg oddechowych przez odgięcie głowy do tyłu i uniesienie żuchwy.

NAPAD PADACZKOWY 

Podczas napadu padaczkowego występują nagłe wyładowania w grupach komórek mózgowych, co prowadzi do zaburzeń poznawczych i zachowań mimowolnych. Wystąpienie napadu drgawek może być poprzedzone „sztywno” utkwionym spojrzeniem lub zwrotem gałek ocznych ku górze. Wkrótce potem dochodzi do silnych drgawek całego ciała, podczas których może dojść do urazów mechanicznych. Podczas wystąpienia napadu drgawek możemy choremu pomóc usuwając z jego otoczenia twarde przedmioty i za pomocą koca lub odzieży starać się, aby to otoczenie było jak najbardziej „miękkie”. Mocne przytrzymywanie chorego podczas napadu drgawek nie jest postępowaniem właściwym. Chory musi „przejść” cały napad padaczkowy. W każdym przypadku należy jak najszybciej wezwać pomoc medyczną dzwoniąc pod numer ratunkowy 112.