Kangurowanie dziecka – na czym polega niezwykłe budowanie więzi mama-dziecko?

Pierwsze godziny po porodzie mają bardzo istotny wpływ na dalszy rozwój dziecka. Jest to okres, w którym jego organizm adaptuje się do życia poza organizmem mamy. W jego ciele zachodzi wiele zmian, a układ nerwowy poddawany jest działaniu wielu bodźców. Część z nich może być dla niego szkodliwa lub powoduje stres. Przeprowadzono wiele badań nad tym, w jaki sposób można ułatwić noworodkowi adaptację do nowego środowiska. Większość z nich wskazuje na to, że najprostszą i najlepszą metodą jest kładzenie dzieci na piersiach matek w kontakcie "skóra do skóry" zaraz po narodzinach.

Na czym polega kangurowanie noworodka?

Kangurowanie dziecka to nic innego, jak bliski kontakt z ciałem matki – "skóra do skóry", czyli bez bariery w postaci ubrań, kocyków i pieluszek. Zwykle maluszek kładziony jest na klatce piersiowej kobiety zaraz po narodzinach, jeszcze na sali porodowej. Tego rodzaju bliskość jest niezwykle ważna dla noworodka, ponieważ pierwsze godziny życia mają istotny wpływ na jego dalszy rozwój. Kangurowanie przynosi także wiele korzyści dla jego mamy.

Kontakt "skóra do skóry" jest nazywany kangurowaniem, co zostało zaczerpnięte z natury. Odnosi się to do kangurzyc, które chowają swoje młode w specjalnych torbach na brzuchu, ponieważ są one nieprzystosowane do samodzielnego życia. W medycynie termin ten pojawił się już 50 lat temu. Standardy medyczne kangurowania zostały sformułowane w 2003 roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).

Nad kangurowaniem dzieci przeprowadzono wiele badań. Wynika z nich, że wczesne umożliwienie bliskiego kontaktu skóry matki ze skórą maluszka ma pozytywny wpływ na dobrostan obu z nich. Z tego powodu kangurowanie jest jednym z najistotniejszych elementów złotego standardu opieki okołoporodowej. W rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej znalazł się zapis mówiący o tym, że zaraz po urodzeniu należy umożliwić nieprzerwany kontakt "skóra do skóry" przynajmniej przez 2 godziny i może być on przerwany tylko w sytuacji zagrożenia życia. Zalecenie to dotyczy dzieci urodzonych w dobrej kondycji.

Kangurowanie dziecka – jakie przynosi korzyści dla maluszka?

Udokumentowano szereg korzyści, jakie przynosi dziecku wczesny kontakt z skórą rodzica. Jest to przede wszystkim redukcja stresu wynikającego z porodu i zmiany środowiska. Bliskość daje silne poczucie bezpieczeństwa, dzięki któremu maluszek może się uspokoić i szybciej zaadaptować do nowych warunków. Nadal jest on blisko serca mamy, którego bicie nieustannie towarzyszyło mu w życiu wewnątrzmacicznym. Kangurowanie dziecka jest również niezwykłą okazją do stworzenia wzajemnej więzi i lepszego poznania się.

Kangurowanie jest wstępem do karmienia piersią. Już po kilkunastu minutach leżenia na klatce piersiowej mamy, dziecko zaczyna instynktownie kierować głowę i pełzać w kierunku piersi w celu uchwycenia brodawki. Podejmuje też próbę jej ssania. To bardzo ważne, ponieważ początkowy pokarm – siara – ma bardzo cenne właściwości. Obecne są w niej m.in. naturalne czynniki wzrostu, leukocyty, immunoglobuliny, hormony, kwasy nukleinowe, witaminy, aminokwasy, sole mineralne. Mówi się także o tym, że dzięki kangurowaniu późniejsze karmienie piersią jest efektywniejsze i trwa dłużej.

Kangurowanie noworodka polepsza jego parametry fizjologiczne. Zmniejsza się ryzyko wychłodzenia, ponieważ ogrzewa go ciało mamy. Szybciej stabilizuje się nie tylko temperatura dziecka, ale też częstość oddechów, utlenowanie krwi. Ponadto skóra dziecka jest kolonizowana florą bakteryjną skóry mamy, co ma znaczenie dla jego odporności.

Bliski kontakt po porodzie sprzyja także prawidłowemu rozwojowi układu nerwowego dziecka, ponieważ zostają ograniczone negatywne bodźce. Z obserwacji lekarzy wynika, że dzieci kangurowane rzadziej płaczą, są spokojniejsze oraz zapadają w głębszy sen. Doznania niemowlęcia związane z dotykiem i zachowanie faz snu pozwala tworzyć nowe połączenia nerwowe.

Szczególne korzyści z kangurowania odnoszą także dzieci urodzone przedwcześnie. Wspiera to ich rozwój, zmniejsza ból i uczucie lęku, buduje więź z rodzicami. Możliwość bliskiego kontaktu istnieje, jeżeli stan maluszka jest stabilny.

Zalety kangurowania dla mamy

Kangurowanie wpływa korzystnie nie tylko na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka, ale również jego mamy. Dzięki niemu:

• obniża się ryzyko epizodów depresyjnych,
• zostaje wzmocniona więź z dzieckiem,
• macica lepiej się obkurcza ze względu na wzrost poziomu oksytocyny,
• zostaje pobudzony instynkt macierzyński,
• zwiększa się produkcja mleka, co zwiększa szansę na efektywne i długie karmienie piersią.

Kangurowanie zmniejsza poziom stresu po porodzie, który często jest potęgowany przez oddzielenie dziecka od matki w celu wykonania podstawowych procedur medycznych.

Kangurowanie noworodka po porodzie siłami natury

Maluszka kładzie się na nagim ciele mamy zaraz po porodzie, jeszcze przed przecięciem pępowiny. Przecięcie pępowiny, wstępne badanie i ocena w skali APGAR są dokonywane, gdy noworodek znajduje się na brzuchu kobiety. Personel medyczny przez cały czas obserwuje dziecko pod kątem oddychania i zabarwienia skóry, a także jego zachowania. Pomaga także jego mamie przyjąć odpowiednią pozycję do pierwszego karmienia piersią. Wszystkie inne badania i szczepienia są wykonywane po zakończeniu kontaktu "skóra do skóry".

Maluszek leży na brzuszku na nagiej klatce piersiowej mamy. Zwykle układa się go między piersiami, co pozwala obserwować jego twarz i kontrolować ułożenie główki. Aby zapewnić komfort termiczny, dziecko jest przykrywane ogrzaną pieluszką.

Ile powinno trwać kangurowanie po porodzie?

Zaleca się, aby kangurowanie noworodka po porodzie trwało przynajmniej dwie godziny. Wskazane jest jego kontynuowanie tak długo, jak to możliwe.

Kangurowanie noworodka po porodzie przez cięcie cesarskie

Kangurowanie dziecka jest możliwe również wtedy, gdy maluszek przyszedł na świat przez cesarskie cięcie. Trzeba jednak pamiętać, że jest to zabieg operacyjny. Dlatego bliski kontakt ze skórą mamy może być utrudniony. W takiej sytuacji maluszek może być kangurowany przez tatę. Ma to miejsce na oddziale noworodkowym lub w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu w obrębie bloku porodowego.

Maluszek kładziony jest na nagiej piersi rodzica. Przykrywa się dziecko kocem, aby zwiększyć jego komfort termiczny. Zwykle kangurowanie trwa do momentu zakończenia zabiegu. Następnie kontakt "skóra do skóry" przejmuje mama.

Co jeżeli dziecko nie było kangurowane po porodzie?

Może się zdarzyć, że z różnych przyczyn niemożliwy jest kontakt "skóra do skóry" zaraz po porodzie. Rodzice nie powinni jednak zadręczać się z tego powodu. Kangurowanie można wdrożyć w kolejnych dniach życia maluszka. Warto podejmować je nie tylko w szpitalu, ale również w domu.

Kangurowanie noworodka w domu

Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby kangurować noworodka w domu. Kangurowanie może być praktykowane przez obojga rodziców. Nie jest ono trudne. Wystarczy często kłaść dziecko na gołej klatce piersiowej z główką zwróconą na bok. Ważne jest znalezienie wygodnej pozycji. Najlepiej sprawdza się pozycja leżąca lub siedząca. Można także skorzystać ze specjalnej chusty do noszenia dziecka. Należy okryć siebie i maluszka kocem lub pieluszką tetrową.

Zaleca się, aby kangurować dziecko tak często, jak to możliwe – minimum przez godzinę dziennie. Co ważne, nie została też ustalona granica wieku. Dlatego kontakt "skóra do skóry" można kontynuować również w okresie niemowlęcym.

Placówki EMC – szpitale przyjazne kangurowaniu

Kangurowanie noworodka jest złotym standardem. Dlatego szpitale EMC dołączają do akcji "Szpital przyjazny kangurom". Jest to inicjatywa, która propaguje kontakt "skóra do skóry". W naszych placówkach w Kwidzynie i Lubinie praktykujemy kangurowanie i zachęcamy do niego mamę i tatę. Dbamy o odpowiednie warunki i komfort rodziców. Natomiast Szpital św. Anny w Piasecznie został podwójnie wyróżniony złotym medalem w rankingu "Maluchy na Brzuchy" za wspieranie bliskiego kontaktu mamy z dzieckiem przez minimum 2 godziny po porodzie.