Depresja poporodowa – ile trwa i jakie są objawy?

Depresja poporodowa to poważna choroba obejmująca zaburzenia nastroju, które dotykają głównie kobiet (ale także niewielkiej części mężczyzn) po narodzinach dziecka. Może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, a nawet dłużej, wpływając negatywnie na zdrowie psychiczne i codzienne funkcjonowanie świeżo upieczonych rodziców. Dowiedz się, co przyczynia się do jej rozwoju, jakie sygnały wskazują na jej obecność i jak pomóc bliskiej osobie z depresją poporodową.

Z artykułu dowiesz się:

• co to jest depresja poporodowa i u kogo występuje?
• czym różni się baby blues od depresji poporodowej?
• jakie są przyczyny depresji poporodowej?
• jak objawia się depresja poporodowa?
• jak wygląda diagnostyka i leczenie depresji poporodowej?

Czym jest depresja poporodowa?

Depresja poporodowa jest chorobą, która choć w większości dotyka głównie kobiety, może również rozwijać się u mężczyzn po narodzinach dziecka. Statystyki wskazują, że z jej powodu cierpi ok. 20% kobiet i nawet ok. 10% mężczyzn. Niestety temat depresji poporodowej często stanowi tabu, dlatego zarówno chora, jak i jej bliscy, mogą przez długi czas bagatelizować objawy choroby, przypisując je przemęczeniu.

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10, depresja poporodowa rozwija się najczęściej u kobiet w okresie połogu, który obejmuje 6 tygodni po porodzie. Z kolei zdaniem specjalistów z Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego pierwsze objawy depresji poporodowej zauważalne są już w pierwszym miesiącu po urodzeniu dziecka. Warto jednak wiedzieć, że na rozwój choroby kobiety narażone są również w dalszych miesiącach życia dziecka (najczęściej do ok. roku, w rzadkich przypadkach później).

Zaburzenia nastroju, płaczliwość, poczucie winy, a także problemy ze snem i zaniżona samoocena (szczególnie w kwestii swojego rodzicielstwa) wpływa nie tylko na zdrowie osoby, która cierpi z powodu depresji, ale na całą rodzinę. Z tego względu świeżo upieczonej mamie należy zapewnić odpowiednie wsparcie oraz profesjonalną opiekę psychologiczną.

Depresja poporodowa i baby blues – czy to to samo?

Warto wiedzieć, że pewnego rodzaju smutek poporodowy jest wynikiem zmian hormonalnych w organizmie kobiety oraz życiowych, związanych z wejściem w nową rolę. Pojawia się w pierwszych dniach po urodzeniu dziecka i przy odpowiednim wsparciu bliskich najczęściej ustępuje w ciągu dwóch tygodni. To tzw. baby blues i choć objawy, które mu towarzyszą (płaczliwość, wahania nastroju, przemęczenie) mogą przypominać depresję poporodową, to jednak są to dwa odrębne stany.

Baby blues ma charakter przejściowy i nie wymaga leczenia, natomiast w przypadku depresji poporodowej niezbędna jest pomoc doświadczonego lekarza psychiatry. Jeśli obniżony nastrój utrzymuje się powyżej dwóch tygodni, kobieta najprawdopodobniej cierpi z powodu depresji poporodowej.

Depresja poporodowa – przyczyny

Nie zawsze można odnaleźć główną przyczynę rozwoju choroby i wystąpienia określonych objawów depresji. Specjaliści wskazują jednak na szereg czynników, które mogą zwiększać ryzyko depresji poporodowej. Zalicza się do nich:

• uwarunkowania genetyczne (przypadki depresji lub innych zaburzeń psychicznych w rodzinie),
• choroba psychiczna matki,
• komplikacje podczas porodu,
• problemy ekonomiczne,
• przewlekły stres,
• problemy w relacji z partnerem,
• zaniżona samoocena,
• nieplanowana ciąża,
• ciąża w zbyt młodym wieku,
• wcześniejsze poronienie,
• problemy z poczęciem,
• tokofobia,
• traumatyczny poród,
• przemoc położnicza,
• choroba dziecka.

Depresja poporodowa u mężczyzn najczęściej współistnieje z tego rodzaju depresją u matki dziecka, jeśli rodzice tworzą związek. Może jednak wiązać się (podobnie jak u kobiety) z całkowitą zmianą obecnego stylu życia. Opieka nad maluszkiem i partnerką w połogu, obowiązki domowe i praca zawodowa często prowadzą do przemęczenia. Pojawienie się dziecka ma wpływ także na związek – niektórzy mężczyźni czują się odtrąceni przez partnerkę, która przez większość czasu opiekuje się noworodkiem.

Jakie są najczęstsze objawy depresji poporodowej?

Żeby zauważyć, że u młodej mamy rozwinęła się depresja poporodowa, należy znać jej objawy. Najczęściej u kobiet po porodzie obserwuje się wyraźne obniżenie nastroju i płaczliwość, co zwykle związane jest z zaburzeniami gospodarki hormonalnej (zakończenie ciąży, poród, laktacja) oraz wejściem w nową rolę. Nadmiar obowiązków może powodować przemęczenie, a co za tym idzie – również brak energii oraz motywacji. Jeśli jednak taki stan się przedłuża, a do tego kobieta przestała odczuwać przyjemność z czynności, które dawniej sprawiały jej radość, izoluje się od bliskich i przyjaciół, jest przygnębiona – najprawdopodobniej ma depresję poporodową i należy jej pomóc.

Inne objawy depresji poporodowej to także:

• obniżone poczucie własnej wartości,
• brak wiary w swoje kompetencje rodzicielskie,
• zaburzenia koncentracji,
• zaburzenia snu,
• poczucie winy względem dziecka (kobieta czuje, że jest złą matką i nie umie właściwie się nim zaopiekować),
• strach o życie i zdrowie dziecka,
• bóle głowy,
• wahania masy ciała.

Jak wygląda męska depresja poporodowa? Objawy choroby u panów w dużej mierze pokrywają się z dolegliwościami odczuwanymi przez kobiety. Mężczyzna również może czuć, że nie sprawdza się w roli ojca i partnera, co w niektórych przypadkach wiąże się z niechęcią do opieki nad dzieckiem i nawiązywania więzi. Depresję poporodową u młodych ojców również należy leczyć, ponieważ częściej niż kobiety miewają oni myśli samobójcze.

Depresja poporodowa – diagnostyka i leczenie

Depresji poporodowej nie wolno lekceważyć – chora powinna otrzymać odpowiednie wsparcie i rozważyć konsultację w poradni zdrowia psychicznego. Jeśli u Ciebie lub bliskiej Ci osoby występują wspomniane objawy po urodzeniu dziecka i nie wiesz czy potrzebna jest pomoc specjalisty, wykonaj prosty test. Edynburska skala depresji poporodowej to nieskomplikowane badanie przesiewowe, które pomoże wstępnie określić, czy w danym przypadku istnieje ryzyko obecności choroby. Wysoki wynik nie wskazuje w 100% na depresję, jednak warto skonsultować go z lekarzem psychiatrą i porozmawiać ze specjalistą o swoich dolegliwościach oraz uczuciach w początkowym okresie rodzicielstwa.

Wyleczenie depresji poporodowej jest możliwe. Pomocna bywa zwłaszcza psychoterapia poznawczo-behawioralna w połączeniu z farmakoterapią. Jeśli karmisz piersią, poinformuj o tym lekarza – istnieją leki przeciwdepresyjne, które można bezpiecznie stosować w okresie laktacji. Ważne jest także wsparcie bliskich – głównie partnera. Rodzina może przejąć część obowiązków domowych, takich jak zakupy, sprzątanie czy gotowanie oraz w miarę możliwości pomóc w opiece nad dzieckiem. Dzięki temu młoda mama zyska czas dla siebie.

Niestety, depresja poporodowa często jeszcze stanowi temat tabu i niewiele kobiet (jeszcze mniej mężczyzn) po porodzie szuka pomocy. Należy pamiętać, że jest to bardzo poważna choroba i nieleczona może być śmiertelna.

Podsumowanie

Jeśli stan obniżonego nastroju po porodzie trwa dłużej niż 14 dni, nie wahaj się zgłosić do specjalisty. Lekarze pracujący w poradni zdrowia psychicznego otoczą Cię odpowiednią opieką i wesprą w początkowych trudach rodzicielstwa. Konsultacje polecane są także partnerom osób z depresją – otrzymają oni wskazówki jak postępować w takiej sytuacji oraz niezbędne wsparcie dla siebie.

Bibliografia

Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, Młoda matka w depresji, https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/mloda-matka-w-depresji  (dostęp: 31.07.2024 r.).

J. Fejfer-Szpytko, J. Włodarczyk, M. Trąbińska-Haduch, Rozpoznanie sytuacji matek małych dzieci w temacie depresji poporodowej i zaburzeń nastroju, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2016, vol. 15, nr 3, s. 91-116.

M. Chrzan-Detkoś, A. Dyduch-Maroszek, A. Humiecka i in., Uwarunkowania i konsekwencje depresji poporodowej, „Psychoterapia” 2012, vol. 161, nr 2, s. 55-63.