Czym zajmuje się położna i jak ją wybrać?

Położna jest specjalistką w zakresie opieki nad kobietą – nie tylko w czasie ciąży, ale na każdym etapie życia. Osoba ta posiada odpowiednie wykształcenie (obecnie studia wyższe) oraz prawo wykonywania zawodu. W zakresie jej kompetencji leży rozpoznawanie i monitorowanie ciąży, kierowanie na badania, prowadzenie porodu, opieka nad noworodkiem, ale także edukacja dotycząca planowania rodziny i profilaktyka chorób ginekologicznych. Położna jest zawodem samodzielnym. Oznacza to, że nie podlega ona lekarzowi, ale jest członkiem zespołu medycznego. Położna może pracować nie tylko w szpitalu, ale również podstawowej opiece zdrowotnej (POZ).

Położna podstawowej opieki zdrowotnej

Położna podstawowej opieki zdrowotnej to specjalistka, która sprawuję opiekę nad kobietami poza szpitalem – w warunkach ambulatoryjnych (np. w przychodni) lub domowych. Może być zatrudniona w danym podmiocie leczniczym lub mieć założoną prywatną praktykę. Jeżeli posiada umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, udzielane przez nią świadczenia są bezpłatne.

​​Każda kobieta ma prawo złożyć deklarację wyboru położnej środowiskowej w wybranej przez siebie placówce medycznej. Zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie obowiązuje rejonizacja. Opieka obowiązuje przez całe życie. Jest jednak szczególnie ważna w okresie ciąży oraz po narodzinach dziecka.

Gabinet położonej środowiskowej działa w Poradni Ginekologiczno–Położniczej w Piasecznie. Wizyty są darmowe i przysługują każdej pacjentce w ciąży i po porodzie.

Czym zajmuje się położna środowiskowa?

O tym, co jest zadaniem położnej środowiskowej, szczegółowo informuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie zakresu zadań lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ. Specjalistka samodzielnie i w porozumieniu z innymi członkami zespołu medycznego może udzielać:

• świadczenia z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia,
• świadczenia diagnostyczne,
• świadczenia pielęgnacyjne,
• świadczenia lecznicze.

Profilaktyka chorób i promocja zdrowia obejmują:

• edukację przedporodową,
• edukację dotyczącą prowadzenia zdrowego stylu życia,
• edukację dotyczącą ciąży i połogu,
• edukację w zakresie metod regulacji płodności,
• edukację w zakresie pielęgnacji noworodka do 8. tygodnia życia,
• poradnictwo laktacyjne,
• edukację w zakresie szczepień ochronnych,
• edukację w zakresie profilaktyki chorób w obrębie żeńskich narządów płciowych (w tym  m.in. nowotworowych i przenoszonych drogą płciową).

W ramach świadczeń diagnostycznych położna środowiskowa może przeprowadzać wywiad położniczy oraz dokonywać pomiaru podstawowych parametrów potrzebnych do oceny stanu zdrowia. Ma również uprawnienia do pobierania materiału do badań laboratoryjnych (również w warunkach domowych) i przeprowadzenia badania położniczego. Ponadto zadaniem położnej środowiskowej jest monitorowanie i ocena: rozwoju i przebiegu ciąży, przebiegu połogu, rozwoju noworodka, stanu psychicznego kobiety, relacji rodziny z noworodkiem. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, ma również prawo wydać skierowanie na dalszą diagnostykę.

Co jeszcze robi położna środowiskowa? Jej zadaniem jest rozpoznanie problemów zdrowotnych i udzielanie pomocy w stanach nagłych. Specjalistka może podawać leki, zakładać i zdejmować szwy (np. w sytuacji pęknięcia krocza), leczyć rany, a także samodzielnie ordynować niektóre leki.

Świadczenia pielęgnacyjne udzielane przez położną środowiskową obejmują:

• kobietę ze schorzeniami ginekologicznymi,
• ciężarną,
• noworodka.

Kobieta ciężarna ma prawo do bezpłatnej opieki okołoporodowej od 21. tygodnia ciąży, a także w połogu – do 6. tygodnia życia dziecka. Dalsza opieka nad noworodkiem przechodzi w ręce pielęgniarki POZ, którą również można samodzielnie wybrać.

Położna środowiskowa – kiedy zgłosić?

Kobieta ma prawo wybrać położną środowiskową w dowolnym momencie. Stosowną deklarację należy złożyć w placówce, w której jest zatrudniona specjalistka. Nie musi to być najbliższa przychodnia. Można wybrać położną środowiskową również online – przy pomocy Internetowego Konta Pacjenta.

Położną środowiskową można w dowolnym momencie zmienić. W roku kalendarzowym przysługują dwie bezpłatne zmiany – za kolejną można uiścić opłatę. Warto pamiętać, że z usług danej specjalistki można zrezygnować również w momencie, gdy wizyty w ciąży lub połogu już się rozpoczęły.

Chociaż wyboru położnej środowiskowej można dokonać w dowolnym momencie, bezpłatne wizyty w ciąży przysługują dopiero od 21. tygodnia ciąży. Zaleca się, aby wybrać swoją położną najpóźniej do 26. tygodnia ciąży. Przyszłej mamie powinien o tym przypomnieć lekarz ginekolog.

Wizyty położnej środowiskowej w ciąży

Położna środowiskowa opiekuje się przyszłą mamą regularnie. Każdej kobiecie w ciąży przysługują:

• wizyty raz w tygodniu między 21. a 31. tygodniem ciąży,
• wizyty dwa razy w tygodniu po 32. tygodniu ciąży.

Łącznie ciężarna może odbyć 26 wizyt z położną środowiskową. Spotkania odbywają się w dogodnym dla obu stron terminie. Warto pamiętać, że ma to miejsce od poniedziałku do piątku, w godzinach pomiędzy 8:00 a 18:00. Wizyty położnej środowiskowej nie odbywają się w dniach ustawowo wolnych od pracy.

Opieka położnej po narodzinach dziecka

Położna środowiskowa opiekuje się kobietą w połogu i noworodkiem przez 6 tygodni po porodzie. Wizyty odbywają się w domu. Pierwsza z nich powinna mieć miejsce w ciągu 48 godzin od zgłoszenia narodzin dziecka. W ich trakcie położna:

• ocenia stan ogólny dziecka (wraz z wykonaniem podstawowych pomiarów),
• ocenia stan adaptacji noworodka do warunków środowiska zewnętrznego,
• ocenia rozwój dziecka,
• ocenia stan zdrowia matki,
• wspiera kobietę w laktacji i karmieniu piersią,
• edukuje (m.in. w zakresie samoopieki, opieki nad noworodkiem, antykoncepcji, szczepień ochronnych, badań, zachowań prozdrowotnych),
• rozpoznaje czynniki ryzyka oraz nieprawidłowe objawy.

Opieka położnej środowiskowej po porodzie obejmuje 4–6 wizyt.

Jak wybrać położną środowiskową?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, jak wybrać położną środowiskową. Przede wszystkim należy rozeznać się, jakie specjalistki są dostępne w okolicy. Następnie warto poszukać opinii na ich temat w internecie lub wśród znajomych. Powinna to być osoba, która cieszy się zaufaniem, ma podejście do pacjenta oraz postępuje zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną. Można również wybrać się do przychodni i porozmawiać bezpośrednio z położną POZ.