Czym jest połóg i jak dbać o siebie w tym czasie?

Gdy tylko komórka jajowa łączy się z plemnikiem, w organizmie kobiety zaczynają zachodzić liczne zmiany. Dzięki nim możliwe jest utrzymanie ciąży, a następnie urodzenie dziecka. Dotyczą one nie tylko układu rozrodczego, ale całego ciała. Ich utrzymywanie się nie jest konieczne po porodzie. Dlatego po 9 miesiącach organizm zaczyna wracać do stanu sprzed ciąży. Dodatkowo, ciało musi dojść do siebie także po wydaniu na świat dziecka. Często temu procesowi towarzyszą różnego rodzaju dolegliwości. Każda kobieta powinna wiedzieć, czego może się spodziewać w czasie połogu, i co wymaga interwencji lekarskiej.

Połóg – co to jest i kiedy się rozpoczyna?

Połóg jest okresem w życiu kobiety, która zaszła w ciążę i urodziła dziecko. Jest to czas, kiedy organizm wraca do stanu sprzed porodu. W jego trakcie stopniowo ustępują zmiany ciążowe, następuje regeneracja, goją się rany oraz zmienia się sylwetka mamy. Przez wiele osób połóg jest nazywany IV okresem porodu.

Połóg jest też czasem, w którym kobieta może e wejść w swoją nową rolę i nawiązać bliską relację z noworodkiem. Warto jednak wspomnieć, że dla wielu mam jest to trudny okres. Dolegliwości mogą być bardzo uciążliwe, a nowe obowiązki przytłaczające. To i brak wsparcia często są przyczyną pogorszenia samopoczucia świeżo upieczonej mamy. Dlatego ważne jest, aby kobieta już na etapie ciąży przygotowała się do połogu i wiedziała, jak może o siebie zadbać w jego trakcie.

Początek połogu ma miejsce wraz z narodzinami dziecka. Dzieli się go na 3 etapy:

• bezpośredni – obejmuje pierwsze 24 godziny po porodzie,
• wczesny – obejmuje pierwszy tydzień,
• późny – obejmuje dalszy okres trwania połogu.

Uważa się, że najbardziej obciążający dla organizmu jest połóg bezpośredni. Wiąże się to z osłabieniem po porodzie oraz bardzo dużą dynamiką zmian. Dlatego zwykle w tym okresie kobieta pozostaje pod opieką personelu medycznego.

Ile trwa połóg?

Czas trwania połogu wynosi około 6 tygodni. Warto jednak pamiętać, że organizm każdej kobiety reaguje inaczej. Niektóre mamy szybko wracają do dobrej kondycji, inne potrzebują nieco więcej czasu, aby odzyskać pełnię sił. Należy także zdawać sobie sprawę z tego, że część objawów może utrzymywać się jeszcze po zakończeniu połogu. Zakłada się, że aby ciało funkcjonowało tak, jak przed ciążą, potrzeba nawet kilku miesięcy rekonwalescencji.

Czy połóg występuje też po cesarskim cięciu?

Połóg występuje po każdej ciąży – bez względu na sposób jej zakończenia. Jest obecny zarówno po porodzie naturalnym, jak i cesarskim cięciu. W obu przypadkach organizm potrzebuje czasu na regenerację.

Przebieg płodu po porodzie naturalnym i cesarskim cięciu może być jednak nieco inny. Wiąże się to ze specyfiką każdego ze sposobów zakończenia ciąży. Pewne objawy są wspólne. Po przeprowadzeniu cesarskiego cięcia muszą jednak zagoić się rany na brzuchu, z kolei po porodzie siłami natury mogą wystąpić inne problemy – np. związane ze szwami w kroczu. Warto jednak pamiętać, że przebieg połogu i stopień nasilenia dolegliwości w dużej mierze zależy od indywidualnych cech organizmu kobiety oraz tego, czy po porodzie wystąpiły komplikacje.

Jakie zmiany zachodzą w czasie połogu?

W czasie połogu cofają się zmiany, które zaszły w czasie ciąży. Dotyczy to przede wszystkim narządów rodnych. Następuje obkurczanie macicy. Zachodzi ono pod wpływem hormonów – szczególnie oksytocyny. Jego celem jest wydalenie odchodów połogowych. Ponadto narząd ten wraca do swoich rozmiarów sprzed ciąży. Z masy około 1,5 kilograma zmniejsza się do zaledwie 50 gramów. Dzieje się to w zaledwie 6 tygodni.

W czasie ciąży i przy porodzie dochodzi też do rozciągnięcia mięśni i więzadeł. Połóg jest okresem, w którym zaczynają one wracać do poprzedniego stanu. Zdarza się jednak, że nie są one już tak samo dobrze napięte. Podczas połogu następuje zmiana sylwetki, przywrócony zostaje prawidłowy środek ciężkości ciała, zmniejsza się brzuch i następuje utrata masy ciała.

Warto tutaj zaznaczyć, że proces ten przebiega inaczej u różnych mam – i nierzadko powrót do wagi i sylwetki sprzed ciąży okazuje się trudny. Zmiany w ciele kobiety nie dotyczą piersi ze względu na laktację, potrzebną do karmienia mlekiem matki.

W trakcie połogu normalizuje się gospodarka hormonalna. Dlatego z czasem powraca cykl menstruacyjny i płodność. Moment, w którym to następuje jest indywidualny dla każdej kobiety. Znikają także przebarwienia na skórze (w tym linea negra), a rozstępy ulegają rozjaśnieniu.

Po porodzie mogą być obecne rany krocza lub powłok brzusznych. Połóg to czas, w którym następuje ich gojenie.

Dolegliwości w czasie połogu

Połóg to okres w życiu kobiety, który nie zawsze jest przyjemny. Powrót organizmu do stanu sprzed porodu wiąże się z różnymi dolegliwościami.

W połogu następuje m.in. oczyszczanie dróg rodnych. Objawem są odchody połogowe. Jest to wydzielina, która początkowo ma krwisty charakter. Z czasem staje się śluzowa, a po kilku tygodniach całkowicie zanika. Jej pojawienie się nie jest więc niczym niepokojącym, ale jeżeli objawy nie ustępują, należy skonsultować się z ginekologiem.

Dokuczliwe mogą być też bóle brzucha. Odpowiadają za nie skurcze macicy w czasie obkurczania się tego narządu. Najbardziej nasilony jest on w czasie pierwszych kilku dni – zwłaszcza w momencie karmienia piersią, ponieważ ta czynność wzmaga produkcję oksytocyny. Ból może być też obecny w ranie po cesarskim cięciu lub nacięciu krocza.

Problemem w czasie połogu jest także nietrzymanie moczu. Ma ono związek z rozluźnieniem więzadeł, przeciążeniem mięśni Kegla i zmianami anatomicznymi w miednicy mniejszej (m.in. znacznym powiększeniem się macicy). Natomiast u niektórych kobiet po porodzie występują problemy z oddawaniem moczu i stolca. W takich sytuacjach znów warto skonsultować się z lekarzem.

Okres połogu wiąże się też z wystąpieniem tzw. baby blues. Dochodzi wówczas do obniżenia nastroju. Jest to związane ze zmianami hormonalnymi, ale też natłokiem nowych obowiązków. Jego objawami jest smutek, płaczliwość i wrażliwość. Wahania nastroju u świeżo upieczonych mam nie są niczym nadzwyczajnym: hormony, dolegliwości połogowe oraz nowe obowiązki sprawiają, że kobieta ma prawo czuć się przytłoczona. Należy jednak zachować czujność, ponieważ w następstwie „baby blues” u niektórych mam rozwija się depresja poporodowa.

Laktacja, czyli zdolność do karmienia piersią

Nie można nie wspomnieć o karmieniu piersią. W czasie połogu obecna jest laktacja. Zmiany w piersiach, przygotowujące do tego procesu, zaczynają się już w ciąży. Jednak to dopiero po narodzinach dziecka następuje produkcja pokarmu. Z karmieniem piersią również mogą wiązać się nieprzyjemne dolegliwości.

Między 2. a 6. dniem po porodzie ma miejsce tzw. nawał pokarmu. Znacząco wzrasta ilość mleka. Piersi mogą być nabrzmiałe i bardziej tkliwe. Należy jednak pamiętać, że jest to zjawisko w pełni fizjologiczne. Zdarza się także, że kobiety mają kryzys laktacji – produkcja pokarmu jest zbyt mała, aby zaspokoić potrzeby malucha. Wówczas pojawiają się różne emocje. W takich sytuacjach mama może skorzystać z porad doradcy laktacyjnego w Poradni Laktacyjnej.

Niepokojące objawy w czasie połogu

Choć wiele problemów, pojawiających się po ciąży, to naturalne zjawiska, ustępujące z czasem, zdarza się, że w połogu występują powikłania, które wymagają interwencji lekarskiej. Objawy, które powinny wzbudzić czujność kobiety to:

• nieprzyjemny zapach z pochwy,
• intensywne krwawienie z pochwy lub wydalanie większych fragmentów tkanek,
• pojawienie się gorączki,
• nagłe, długotrwałe pogorszenie samopoczucia,
• nagłe ustanie wydalania odchodów połogowych.

Wszystkie niepokojące symptomy powinny być niezwłocznie skonsultowane z lekarzem.

Jak przygotować się do połogu?

Połóg jest stanem, którego nie można uniknąć. Możliwe jest jednak pewne przygotowanie się do niego, dzięki czemu nie jest on aż tak dokuczliwy. Bardzo pomaga zachowanie regularnej aktywności fizycznej podczas ciąży. Powinna być ona dostosowana do możliwości organizmu i stanu kobiety. Ważny jest każdy ruch – nawet spacer. Warto także ćwiczyć mięśnie Kegla.

Jak dbać o siebie w czasie połogu?

Podstawą jest zachowanie odpowiedniej higieny intymnej. Dzięki temu maleje ryzyko zakażenia dróg rodnych. Ponadto kobieta odczuwa większy komfort. Należy także prawidłowo dbać o wszelkie rany. Zazwyczaj konieczna jest zmiana opatrunku i ochrona go przed wilgocią.

Szczególnie ważny jest odpoczynek. Warto wykorzystać na niego każdą możliwą chwilę. Kobieta powinna się wysypiać i zdrowo odżywiać. Niestety, wiele mam zapomina o tym, że może prosić o wsparcie swoich bliskich, dzielić się obowiązkami, a nawet pozwolić sobie na bycie nieidealną – nie każda kobieta tuż po porodzie wraca natychmiast do pełni sił. Nawet jeśli celebrytki wrzucają zdjęcia o tym, jak szybko po narodzinach dziecka odzyskują poprzednią sylwetkę i znów zaczynają pracować, nie jest niczym dziwnym ani nagannym, jeśli mama potrzebuje więcej czasu na powrót do formy i równowagi.

Warto pamiętać o zleconych konsultacjach z lekarzem ginekologiem. Dobrze także skorzystać z możliwości wsparcia położnej środowiskowej oraz doradcy laktacyjnego. Są to specjaliści, którzy z dużym wyczuciem wspierają kobiety w połogu – fizycznie i psychicznie. Jest to niezwykle ważne w chwilach kryzysu, które mogą przytrafić się każdej Mamie.Kompleksowe wsparcie dla kobiet oferuje m.in. Szpital św. Anny w Piasecznie. Świeżo upieczone mamy mogą skorzystać zarówno z porady psychologa, gabinetu położnej środowiskowej, czy doradcy laktacyjnego, jak i wziąć udział w treningach mięśni dna miednicy.