Złamany nos – jak wygląda i jak szybko złagodzić ból

Z artykułu dowiesz się:

• na czym polega złamanie nosa?
• jakie są najczęstsze objawy złamania nosa?
• w jakich przypadkach zwykle dochodzi do złamania nosa?
• jak lekarz rozpoznaje złamanie nosa?
• jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku złamanego nosa?
• jak wygląda leczenie złamania nosa?
• jak zapobiegać urazom nosa?

Złamanie nosa – co to za uraz?

Złamanie nosa to jeden z najczęstszych typów uszkodzeń kości twarzoczaszki, wynikający zwykle z silnego uderzenia, upadku lub nacisku na nos. W wyniku urazu dochodzi do przerwania ciągłości kości nosowych, a w niektórych przypadkach również chrząstek, które wspierają strukturę nosa, co może wpłynąć na ich ułożenie i stabilność.

Złamanie nosa wymaga odpowiedniej diagnostyki medycznej, dlatego nie powinno być bagatelizowane. Nieleczone może prowadzić do trwałych zmian w strukturze nosa i problemów, takich jak trudności w oddychaniu. W zależności od stopnia złamania stosuje się różne metody leczenia – od zachowawczych po interwencje chirurgiczne.

W medycynie wyróżnia się dwa rodzaje złamań nosa:

• zamknięte – w tym przypadku nie doszło do uszkodzenia skóry i w okolicy nosa nie pojawiła się rana związana ze złamaniem. Samo przemieszczenie kości można zauważyć pod skórą lub wyczuć przy dotyku.
• otwarte – przy złamaniu otwartym doszło nie tylko do przemieszczenia kości oraz części chrzęstnych, ale także do przerwania ciągłości skóry.

Objawy złamanego nosa

Przemieszczenie kości nosa najczęściej wiąże się z silnym bólem tej okolicy, który nasila się przy dotknięciu. Urazowi towarzyszą również inne objawy – mogą się one pojawiać od razu po kontuzji lub dopiero po czasie. Mają wówczas charakter narastający, a poszkodowany z każdą chwilą silniej odczuwa:

• ból i tkliwość,
• obrzęk nosa – pojawia się on niemal natychmiast po urazie i może obejmować również okolice oczu,
• trudności w oddychaniu – spowodowane zablokowaniem przewodów nosowych przez obrzęk lub przemieszczenie przegrody nosowej,
• łzawienie oczu.

Urazowi towarzyszyć może także krwawienie z jamy nosowej, do którego dochodzi w wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych w jamie nosowej. Zauważalne jest także przesunięcie lub zniekształcenie nosa związane ze złamaniem. Jeśli dodatkowo pojawią się siniaki wokół oczu (tzw. krwiak okularowy), mogą świadczyć o innych uszkodzeniach czaszki poza złamaniem nosa.

Należy pamiętać, że urazy nosa wiążą się również z ryzykiem uszkodzenia mózgu. Wskazują na to dolegliwości, takie jak nudności i wymioty, zaburzenia widzenia, problemy z pamięcią, bóle i zawroty głowy.

Bardzo niebezpiecznym objawem jest także wyciek nietypowej, jasnej wydzieliny z nosa. Zwykle wskazuje to na przerwanie płytki kostnej będącej ważnym elementem podstawy czaszki (który oddziela mózg od zatok) i wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego.

Nie jest łatwo przeoczyć złamany nos – objawy towarzyszące kontuzji zazwyczaj skłaniają do umówienia wizyty w gabinecie lekarskim. Należy jednak pamiętać, że nie powinno się ich bagatelizować i odkładać na później konsultacji ze specjalistą. Złamania nosa niosą ze sobą ryzyko niebezpiecznych powikłań, w tym także zaburzenia węchu.

Najczęstsze przyczyny złamań kości nosa

Złamania kości nosa występują dość często i z reguły są wynikiem urazów mechanicznych, które mogą zdarzyć się w różnych codziennych sytuacjach. Do głównych przyczyn zalicza się upadki oraz wypadki komunikacyjne, gdzie bezpośrednie uderzenie w twarz prowadzi do uszkodzenia nosa.

Urazy sportowe, zwłaszcza w dyscyplinach kontaktowych takich jak boks, piłka nożna czy rugby, również stanowią częstą przyczynę złamania kości nosowej. Do kontuzji nierzadko dochodzi także u hokeistów oraz zawodników MMA.

Złamanie nosa bywa też efektem przemocy fizycznej, np. uderzenia pięścią. Rzadziej zdarzają się urazy związane z wypadkami podczas aktywności rekreacyjnych, np. na nartach czy rowerze, gdzie dochodzi do kolizji lub upadków.

Jak rozpoznać złamanie nosa? Diagnostyka

Żeby ocenić czy faktycznie doszło do złamania nosa, konieczna jest wizyta u lekarza. Specjalista przeprowadzi z pacjentem wywiad medyczny na temat okoliczności powstania urazu oraz objawów, a następnie przeprowadzi badanie. Obejmuje ono zwykle ocenę wyglądu i symetrii nosa oraz stwierdzenie obecności obrzęków, zasinień lub deformacji.

Żeby potwierdzić diagnozę często wykonuje się badanie palpacyjne, które pozwala wykryć przemieszczenie kości lub charakterystyczne trzeszczenie wskazujące na złamanie. W przypadku podejrzenia poważniejszych uszkodzeń, takich jak złamanie z przemieszczeniem czy uraz przegrody nosowej, lekarz może zlecić badania obrazowe – rentgen lub tomografię komputerową.

To bardzo ważne, aby w ramach diagnostyki wykluczyć inne powikłania, np. złamanie chrząstki nosa czy krwiaka przegrody nosowej, który wymaga pilnej interwencji medycznej.

Pierwsza pomoc przy złamaniu nosa

Do złamania nosa dochodzi nagle, w sytuacjach gdzie nie zawsze można uzyskać od razu profesjonalną pomoc medyczną. Z tego względu dobrze jest wiedzieć, jak postępować w takich przypadkach i zabezpieczyć uraz.

Po pierwsze, należy usiąść w pozycji z głową lekko pochyloną do przodu, aby zapobiec spływaniu krwi do gardła i uniknąć ryzyka zadławienia. Choć krąży na ten temat wiele mitów, nie powinno się przechylać głowy do tyłu!

Na zewnętrzną stronę nosa warto przyłożyć zimny okład, np. owinięte w tkaninę kostki lodu. To pomoże zmniejszyć obrzęk i złagodzić ból. Nie próbuj samodzielnie nastawiać nosa ani uciskać go zbyt mocno, aby nie pogłębić urazu.

Jeśli doszło do intensywnego krwawienia, można delikatnie zatamować je przy pomocy jałowego gazika, unikając głębokiego wkładania go do nozdrzy. Jeżeli kontuzji towarzyszy silny ból i nie ma żadnych przeciwwskazań, można sięgnąć po dostępne bez recepty środki przeciwbólowe.

Konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem, szczególnie jeśli występuje trudność w oddychaniu, znaczna deformacja nosa lub intensywne krwawienie, którego nie da się zatamować.

Leczenie złamanego nosa

Postępowanie po postawieniu diagnozy złamania nosa zależy w dużej mierze od stopnia uszkodzenia i rodzaju urazu. W przypadku prostych złamań bez przemieszczenia często wystarcza leczenie zachowawcze. Pacjentowi zaleca się zażywanie środków przeciwbólowych, stosowanie zimnych okładów oraz odpoczynek i unikanie aktywności w czasie rekonwalescencji. Okres gojenia trwa zwykle 5-7 dni.

W przypadku złamań z przemieszczeniem kości konieczne może być ręczne nastawienie nosa (repozycja), które zazwyczaj wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Jeśli uraz wpłynął na strukturę przegrody nosowej lub znacznie zaburzył estetykę nosa, lekarz może skierować pacjenta na zabieg rekonstrukcji (septoplastykę lub rhinoplastykę). Po operacji zakładane są na nos opatrunki stabilizujące lub specjalne szyny, które pomagają utrzymać prawidłowe ustawienie kości i chrząstek.

Jak zmniejszyć ryzyko urazu nosa w różnych sytuacjach?

Nie trzeba rezygnować z ulubionych aktywności w obawie przed urazami nosa. Wystarczy odpowiednio zabezpieczyć głowę i jego okolice. Podczas uprawiania sportów kontaktowych, takich jak boks, hokej czy rugby, zaleca się noszenie ochraniaczy na twarz lub hełmów z maską, które chronią przed bezpośrednimi uderzeniami.

W przypadku jazdy na rowerze, nartach czy rolkach ryzyko pomoże ograniczyć korzystanie z kasku. Dobrze dopasowany i założony kask znacznie zmniejsza niebezpieczeństwo poważnych obrażeń głowy i twarzy podczas upadków.

Na co dzień warto zadbać o odpowiednie oświetlenie i porządek w przestrzeniach mieszkalnych, aby uniknąć potknięć oraz upadków, zwłaszcza wśród dzieci i osób starszych. Dodatkowo w pojazdach zawsze należy zapinać pasy bezpieczeństwa, aby zapobiec urazom twarzy podczas wypadków. Tego rodzaju środki mogą skutecznie zmniejszyć ryzyko złamania nosa w różnych sytuacjach.

Podsumowanie

Złamanie nosa powinno się skonsultować z lekarzem nawet wtedy, gdy ból czy obrzęk nie są intensywne. Zaburzenie struktury nosa sprawia, że jest bardziej podatny na zakażenia bakteryjne, które mogą rozprzestrzenić się na przyległe struktury, takie jak zatoki, kości twarzy czy położony tuż obok mózg.

Bibliografia

M. Palac-Siczek, M. Pilch, L. Zawadzka-Głos, Profil pacjenta pediatrycznego ze złamaniem kości nosa, „Borgis – New Medicine” 2019, nr 1, s. 14-22.
B. Skotnicka, Urazy nosa i ciała obce w nosie, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78436,urazy-nosa-i-ciala-obce-w-nosie (dostęp: 30.11.2024 r.).
J.A.M. Murray, A.G.D Maran, A. Busuttil i in., A pathological classification of nasal fractures, "Injury" 1986, vol. 17, nr 5, s. 338-344.
V. Mondin, A. Rinaldo, A. Ferlito i in., Management of nasal bone fractures, "American Journal of Otolaryngology" 2005, vol. 26, nr 3, s. 181-185.