Objawy i diagnostyka bezsenności

Co to jest bezsenność?

Bezsenność to inaczej zaburzenia snu. Rozpoznaje się ją, gdy osoba chora śpi niewystarczającą ilość czasu lub odpoczynek nocny ma złą jakość – nie powoduje uczucia wypoczęcia i regeneracji. Może być ona objawem jakiejś choroby lub odrębnym schorzeniem. Szacuje się, że bezsenność przygodna dotyczy nawet 50% populacji. Dane nie są dokładne, ponieważ nie każda osoba z niską jakością własnego snu zgłasza się do lekarza.

Rodzaje bezsenności

Pierwszy podział bezsenności opiera się na wytypowaniu źródła jej pochodzenia:

• bezsenność pierwotna – pojawia się samoistnie, bez wyraźniej przyczyny,
• bezsenność wtórna – powodowana jest chorobą lub innym czynnikiem wywołującym.

Bezsenność, według ICSD-3 (Aasm 2014), można podzielić także ze względu na czas trwania objawów. Wyróżnia się:

• bezsenność krótkotrwałą (trwa do 3 miesięcy) ma związek z konkretnym czynnikiem, na przykład stresem lub bólem. Zazwyczaj ten rodzaj bezsenności należy do bezsenności wtórnej.
• bezsenność przewlekłą  (trwa powyżej 3 miesięcy) – jest następstwem choroby lub działania czynników utrwalających. Polega to na tym, że po wyeliminowaniu przyczyny bezsenności, kłopoty ze snem i tak pozostają. Niezależnie od tego, co wywołało bezsenność, w takim przypadku, staje się ona bezsennością pierwotną i chorobą samoistną.
• bezsenność przygodną - trwa do kilku dni.
  Czas trwania zaburzeń snu jest bardzo ważny, ponieważ biorą go pod uwagę kryteria diagnostyczne bezsenności. Mówią one, że nieprawidłowości muszą występować przynajmniej przez miesiąc, 3–4 razy w tygodniu.

Jakie są przyczyny bezsenności?

Przyczyny bezsenności mogą być związane z:

• zaburzeniami psychicznymi,
• chorobami układu nerwowego,
• uzależnieniem od alkoholu lub innych substancji,
• przewlekłym bólem,
• chorobami układu krążeniowo-oddechowego,
• chorobami tarczycy,
• stosowaniem niektórych leków,
• zespołem niespokojnych nóg.

Zaburzenia snu mogą być związane także z nieprawidłową higieną snu. Cierpią na nie osoby, które prowadzą siedzący tryb życia, objadają się na noc, grają w gry komputerowe przed położeniem się do łóżka, prowadzą nieregularny tryb życia, często korzystają z drzemek w ciągu dnia. Zaburzenia snu mogą być spowodowane nieodpowiednimi warunkami w sypialni. Często prowadzi do nich stres.

Należy pamiętać, że nie zawsze udaje się jednoznacznie wskazać przyczynę bezsenności. Zdarza się, że na jej występowanie ma wpływ kilka czynników jednocześnie. Niemniej jednak ustalenie przyczyny bezsenności pozwala na wdrożenie odpowiednich działań terapeutycznych.

>> Więcej informacji: Problemy ze snem? Poznaj możliwe przyczyny bezsenności

Objawy bezsenności

W rozpoznaniu bezsenności brane są pod uwagę takie czynniki jak: czas trwania symptomów, częstość ich występowania oraz stopień ich wpływania na życie i samopoczucie pacjenta. Osoba dotknięta zaburzeniami snu, skarżyć się może na problemy z zasypianiem, utrzymaniem snu, wczesnym budzeniem lub na to, że odpoczynek nocny jest złej jakości, tzn. nie przynosi regeneracji organizmu. Często występuje też skrócenie czasu snu.

Ważne jest, że objawy te występują, pomimo zapewniania sobie dobrych warunków do nocnego wypoczynku. Pacjenci, którzy cierpią na bezsenność i zaburzenia rytmu okołodobowego, są narażeni na powikłania braku nocnego odpoczynku. Wówczas zgłaszają także objawy, takie jak:

• gorsze samopoczucie,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• niższą zdolność intelektualną oraz spadek jakości w pracy lub trudności w szkole,
• rozdrażnienie i obniżenie nastroju,
• senność w ciągu dnia,
• podatność na popełnianie błędów,
• bóle głowy,
• napięcie,
• brak energii i motywacji do działania,
• objawy ze strony przewodu pokarmowego,
• niepokój związany ze snem,
• pogorszenie jakości życia seksualnego.

Do klinicznych objawów bezsenności należą także trudności z zaśnięciem pomimo zmęczenia, kłopot z utrzymaniem snu pomimo szybkiego zaśnięcia, uczucie wyczerpania nawet po przespaniu całej nocy, co ma związek z tym że sen jest płytki, więc organizm nie ma możliwości w pełni się zregenerować.

Różnego rodzaju problemy ze snem zwiększają też ryzyko wystąpienia chorób somatycznych. Zwłaszcza ze strony układu krążenia. Pacjenci mogą zmagać się też z depresją i zaburzeniami lękowymi.

Rozpoznanie bezsenności

W diagnostyce bezsenności bardzo ważny jest wywiad z pacjentem (lub z jego bliskimi). Lekarz rodzinny na początku musi określić stan ogólny zdrowia i przeprowadza podstawowe badania lekarskie, takie jak: pomiar ciśnienia tętniczego i badanie EKG. Po ewentualnym wykluczeniu przyczyn fizycznych trzeba wyeliminować zaburzenia psychiczne – w tym celu warto skonsultować się z psychiatrą. Jeśli przeprowadzone w tym kierunku badania nie przyniosą odpowiedzi na temat przyczyn zaburzeń snu, kolejnym krokiem jest przyjrzenie się stylowi życia i nawykom pacjenta. Ponieważ bezsenność jest w dużej mierze dolegliwością subiektywną, ważny w rozpoznaniu jest także dzienniczek snu prowadzony przez chorego, który umożliwia specjalistom poznanie:

• zwyczajów i nawyków pacjenta,
• jego podejście do zasad higieny snu,
• nasilenie i charakter bezsenności.

W wyspecjalizowanych w badaniu bezsenności ośrodkach w celach diagnostycznych stosuje się także badanie aktygraficzne i badania polisomnograficzne. W tego typu placówkach prowadzone są także rozpoznania w kierunku innych przyczyn stojących za bezsennością (na przykład zespołu niespokojnych nóg).

Leczenie bezsenności

Leczenie zaburzeń snu zależy od tego, co jest ich przyczyną. Współwystępowanie zaburzeń psychicznych lub innych chorób somatycznych wymaga wdrożenia terapii choroby podstawowej. U osób z nasilonymi objawami konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego bezsenności. Polega ono na podawaniu leków nasennych (np. benzodiazepin). Niekiedy stosuje się też leki przeciwdepresyjne.

Ważną rolę odgrywają niefarmakologiczne sposoby na bezsenność, czyli higiena snu. Tutaj istotny jest tryb życia pacjenta. Prawidłowy sen jest możliwy dzięki:

• ograniczeniu intensywnego wysiłku fizycznego przed snem,
• chodzeniu spać i budzeniu się o tej samej godzinie,
• zrezygnowaniu ze spożywania posiłku w późnych godzinach nocnych,
• zrezygnowaniu ze stosowania substancji psychoaktywnych,
• unikaniu drzemek w ciągu dnia,
• unikaniu picia kawy po południu i wieczorem.

W leczeniu bezsenności znaczenie mają odpowiednie warunki panujące w sypialni (wygodny materac, brak źródeł światła i hałasu).

LECZENIE BEZDECHU SENNEGO - WROCŁAW

Niektóre z placówek prowadzą badania kliniczne z zakresu regulacji snu i leczenia bezsenności. Przykładem jest EMC Instytut Medyczny, który prowadził szerokie badania kliniczne, mające na celu przetestowanie nowych leków lub tych już wprowadzonych na rynek. Dzięki takim zabiegom postęp w medycynie wciąż trwa, a możliwości leczenia pacjentów na różnych polach się zwiększają. Celem takich działań jest m.in. pomoc osobom, u których bezsenność nie jest wywołana chorobami.

Pacjentów, którzy poszukują wsparcia w walce z bezdechem sennym, zapraszamy do Laboratorium Snu we Wrocławiu, w Przychodni EMC przy ul. Łowieckiej 24. Oprócz konsultacji ze specjalistami, w ofercie poradni znajduje się m.in. badanie polisomnograficzne, kluczowe w diagnostyce OBS.