Mammografia – czym jest i ile kosztuje?

Z artykułu dowiesz się:

• co to jest mammografia?
• komu poleca się regularne badania mammograficzne i jaki jest jego koszt?
• jak przebiega mammografia?
• jak przygotować się do mammografii?
• czym różni się mammografia od USG piersi?
• czy badanie mammograficzne jest bolesne?

Czym jest badanie mammograficzne?

Mammografia to jeden z najważniejszych elementów w profilaktyce raka piersi. W procedurze tej wykorzystuje się promieniowanie jonizujące do obrazowania tkanek piersi. Polega ona na wykonaniu serii zdjęć w dwóch projekcjach – pionowej i poziomej. To pozwala dokładnie uwidocznić wszelkie zmiany, takie jak guzki, torbiele, mikrozwapnienia czy inne nieprawidłowości, które mogą być oznaką raka piersi lub innych schorzeń.

Mammografia charakteryzuje się wysoką czułością, przez co możliwe jest wykrycie nawet bardzo małych zmian, często niewyczuwalnych w badaniu palpacyjnym.

Mammografia – ile kosztuje i kto powinien ją wykonywać regularnie?

Mammografia jest szczególnie zalecana kobietom po 40. roku życia, a także tym, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka (mają w rodzinie historię nowotworów piersi czy jajnika, posiadają mutacje genów BRCA1/BRCA2 lub przeszły już leczenie z powodu nowotworu).

W przypadku młodych kobiet, których piersi składają się z większej ilości tkanki gruczołowej, lekarze zlecają nieco inne badania przesiewowe. Najczęściej kierują pacjentki na USG sutka, a jeśli ryzyko zachorowania jest wysokie (mutacje BRCA1 i BRCA2), sugerują wykonanie rezonansu magnetycznego piersi jako uzupełnienie klasycznej mammografii.

W Polsce kobiety między 45. a 74. rokiem życia mogą co dwa lata (lub częściej przy wysokim ryzyku zachorowania) skorzystać z bezpłatnej mammografii w ramach narodowego programu profilaktyki raka piersi. Dla pozostałych pacjentek koszt badania wynosi zazwyczaj od 30 do 200 zł.

Mammografię uznaje się za jedną z najskuteczniejszych metod wczesnego wykrywania raka piersi, dlatego nie należy z niej rezygnować.

Mammografia – jak wygląda badanie?

Choć krąży wiele mitów, mammografii nie trzeba się obawiać. To szybkie i nieinwazyjne badanie, które zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu minut. Pacjentka musi rozebrać się od pasa w górę, a następnie stanąć przy aparacie mammograficznym. Wówczas technik umieszcza każdą pierś na specjalnej płycie, po czym delikatnie dociska ją drugą płytą. Sam moment ucisku może powodować chwilowy dyskomfort, jednak jest niezbędny do uzyskania wyraźnych obrazów przy niższej dawce promieniowania.

W trakcie badania wykonuje się zdjęcia w dwóch standardowych projekcjach – pionowej i bocznej, aby dokładnie uwidocznić tkanki piersi i zminimalizować ryzyko przeoczenia ewentualnych zmian nowotworowych. Po wykonaniu mammografii obrazy przekazywane są do analizy radiologicznej, aby sprawdzić czy nie występują żadne nieprawidłowości.

Jak przygotować się do badania mammograficznego?

Mammografia nie wymaga specjalnego przygotowania, jednak najlepiej zgłosić się na badanie między 5. a 12. dniem cyklu (ok. tydzień po zakończeniu miesiączki). W tym okresie piersi są mniej wrażliwe i badanie może przebiegać bardziej komfortowo. Kobiety, które już nie menstruują, mogą wykonać mammografię w dowolnym terminie.

W dniu badania nie należy stosować dezodorantów z talkiem, kremów, balsamów ani pudrów na obszarze klatki piersiowej i pach, ponieważ mogą one zakłócić obraz RTG.

Najlepiej ubrać się w wygodne dwuczęściowe ubranie, aby łatwiej było odsłonić górną część ciała. Jeśli pacjentka posiada wcześniejsze wyniki badań piersi (poprzedniej mammografii lub USG), powinna zabrać je ze sobą do porównania radiologicznego.

Przed badaniem należy poinformować personel medyczny o ciąży, karmieniu piersią lub wszczepionych implantach piersi. Warto pamiętać, że zarówno laktacja, jak i implanty nie stanowią przeciwwskazań do wykonania mammografii.

Mammografia a USG piersi

Choć zarówno mammografia piersi, jak i USG to badania obrazowe, ważne w programie profilaktyki raka piersi, to jednak bardzo się różnią. Mammografia wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie, co pozwala na wykrywanie zmian takich jak mikrozwapnienia, które są jednym z wczesnych objawów raka piersi, szczególnie u kobiet w wieku powyżej 40 lat.

Z kolei USG piersi to badanie przesiewowe oparte na ultradźwiękach. Jest ono efektywniejsze w ocenie gęstej tkanki gruczołowej, która częściej występuje u młodszych kobiet. Badanie ultrasonograficzne pozwala również dokładniej ocenić zmiany o charakterze torbieli czy guzków oraz różnicować je pod kątem ich zawartości (płynnej lub litej).

Mammografia bez wątpienia jest złotym standardem w profilaktyce raka piersi, jednak często zaleca się wykonanie USG jako badania uzupełniającego. Obie procedury są nieinwazyjne i bezpieczne, a ich łączenie pozwala na uzyskanie dokładniejszej diagnozy, szczególnie jeśli lekarz podejrzewa, że u pacjentki może rozwijać się rak piersi.

Czy mammografia boli?

Wiele kobiet unika mammografii w obawie przed bólem. Należy jednak pamiętać, że odczucia podczas badania są indywidualne i mogą różnić się w zależności od wrażliwości piersi oraz fazy cyklu menstruacyjnego.

Faktem jest, że w trakcie mammografii każda pierś jest umieszczana pomiędzy dwoma płytami, które delikatnie ją uciskają. To właśnie moment ucisku może powodować dyskomfort, a u niektórych kobiet nawet krótkotrwały ból, zwłaszcza jeśli mają wrażliwe piersi.

Żeby zminimalizować nieprzyjemne odczucia, zaleca się przeprowadzenie badania w pierwszej połowie cyklu menstruacyjnego, kiedy tkanka piersi jest mniej napięta. Warto również uprzedzić personel medyczny o wszelkich obawach – technicy dbają o to, aby procedura przebiegła jak najbardziej komfortowo dla pacjentki.

Chociaż mammografia może być chwilowo nieprzyjemna, należy pamiętać, że jest to badanie o ogromnym znaczeniu diagnostycznym. Pozwala na wczesne wykrycie zmian nowotworowych, ratując zdrowie i życie mnóstwa kobiet na całym świecie.

Podsumowanie

Mammografia to bardzo ważny element profilaktyki nowotworów sutka. Wczesne wykrycie nieprawidłowości umożliwia szybszą diagnostykę i rozpoczęcie leczenia. Dzięki temu znacznie zmniejsza się ryzyko powikłań lub zgonu z powodu raka piersi. Jeśli jeszcze nie miałaś okazji skorzystać z tego rodzaju badania, skontaktuj się z pracownią mammograficzną i umów termin wizyty.

Bibliografia:

B. Kozakiewicz, Podstawowe badania podmiotowe i przedmiotowe wykorzystywane w onkologii – nowotworach złośliwych narządu rodnego i raka piersi, „Borgis – Nowa Medycyna” 2003, nr 3.
M. Mazurkiewicz, Profilaktyka i metody wczesnego rozpoznawania raka gruczołu piersiowego, „Borgis – Medycyna Rodzinna” 2000, nr 2, s. 29-32.
R. Dębski, Hormonalna terapia zastępcza a rak sutka, „Borgis – Postępy Nauk Medycznych” 2008, nr 4, s. 240-245.
Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, Mammografia. Jak skorzystać?, https://pacjent.gov.pl/mammografia-jak-skorzystac (dostęp: 02.12.2024 r.).