Co to jest endometrioza i jak ją leczyć?

Endometrioza – co to jest?

Endometrioza jest przewlekłą chorobą narządów płciowych. Charakteryzuje się obecnością endometrium w innych miejscach, niż jama macicy. Schorzenie to dotyka głównie kobiet w wieku rozrodczym. Przypadki po menopauzie zdarzają się bardzo rzadko. Endometrioza jest jedną z chorób, które utrudniają codzienne funkcjonowanie i przyczyniają się do pogorszenia jakości życia.

W większości przypadków ogniska endometriozy lokalizują się w jamie otrzewnowej. Zdarza się jednak, że są obecne również w innych miejscach. Może to być: sklepienie pochwy, szyjka macicy, srom. Niekiedy komórki endometrium znajdują się również w pęcherzu moczowym. Ich lokalizacja wpływa na to, jakie są objawy endometriozy.

Ektopowe komórki endometrium, które znajdują się w innych narządach, reagują na wszystkie zmiany hormonalne zachodzące w czasie cyklu menstruacyjnego. Z tego powodu pojawia się przewlekła reakcja zapalna oraz dochodzi do zmian anatomicznych w narządach wewnętrznych, które są nią objęte.

Endometrioza - objawy, które mogą niepokoić

Choroba u każdej kobiety przebiega inaczej. Możliwe objawy endometriozy to:

• zaburzenia cyklu menstruacyjnego (m.in. krwawienie między menstruacjami),
• intensywne krwawienie w czasie miesiączki,
• ból w czasie stosunku seksualnego,
• zespół napięcia przedmiesiączkowego,
• krew w moczu lub krwawienie z przewodu pokarmowego,
• problemy z zajściem w ciążę,
• częstomocz (zajęcie pęcherza moczowego) lub bolesne i naglące parcie na stolec (zajęcie jelita grubego).

Charakterystycznym objawem endometriozy jest ból jamy brzusznej, okolicy krzyżowej i miednicy. Pojawia się on niezależnie od dnia cyklu menstruacyjnego. Dodatkowo kobiety chore obserwują u siebie bardzo bolesne miesiączki. Dolegliwości bólowe często są bardzo silne i utrudniają codzienną aktywność.

W przebiegu endometriozy dochodzi do powstawania zrostów, guzków, blizn oraz torbieli czekoladowych. Ostatnie z nich dotyczą jajników. Są one wypełnione treścią o ciemnym zabarwieniu, w której są obecne skrzepy krwi. Gromadzą się one w czasie miesiączki. Torbiele endometrialne mogą osiągnąć bardzo duże rozmiary.

Warto pamiętać, że endometrioza przez wiele lat może przebiegać bez objawów lub nie są one na tyle nasilone, aby kobieta szukała pomocy medycznej. Zdarza się również, że choroba zostaje wykryta przypadkowo w trakcie rutynowych badań. Mimo braku dolegliwości endometrioza nadal może wyrządzać krzywdy w organizmie.

Jakie są przyczyny endometriozy?

Przyczyny powstawania endometriozy nie zostały poznane. Istnieje kilka hipotez, którymi naukowcy starają się wytłumaczyć obecność błony śluzowej endometrium w innych narządach. Jedna z nich mówi o tzw. wstecznym miesiączkowaniu, w czasie którego krew menstruacyjna przedostaje się przez jajowody. Inna wskazuje na możliwość przenoszenia się (rozsiewu) endometrium po całym organizmie drogą naczyń krwionośnych i limfatycznych. Przypuszcza się, że udział w rozwoju choroby mają czynniki genetyczne, autoimmunologiczne, alergiczne i środowiskowe.

Wyodrębniono również czynniki ryzyka zachorowania na endometriozę. Są to:

• występowanie endometriozy u kobiet w najbliższej rodzinie,
• zabiegi chirurgiczne w obrębie narządów płciowych,
• krótkie cykle menstruacyjne,
• nawracanie stanu zapalnego w obrębie miednicy mniejszej,
• wady w budowie macicy,
• późne wystąpienie pierwszej miesiączki.

Pojawiają się również teorie, że większe ryzyko wystąpienia choroby jest wśród kobiet, które nie mają dzieci. Przez wiele lat uważano, że endometrioza nie jest chorobą. Obecnie wiadomo, że to poważne schorzenie, które wymaga leczenia.

Diagnostyka endometriozy

W diagnostyce endometriozy wykorzystuje się kilka badań. Są to:

• standardowe badanie ginekologiczne,
• badanie ultrasonograficzne (USG) lub inne badania obrazowe (np. tomografia komputerowa),
• laparoskopia.

Laparoskopia jest badaniem, które umożliwia ocenę tkanek i narządów znajdujących się w jamie otrzewnej. W jej trakcie pobierane są wycinki do badania histopatologicznego. Dzięki temu można stwierdzić w nich obecność ektopowych komórek endometrium.

Leczenie endometriozy

Leczenie endometriozy opiera się na łagodzeniu objawów choroby. Dostępnych jest kilka metod, a ich wybór zależy od stopnia zaawansowania endometriozy oraz planów kobiety dotyczących zajścia w ciążę. Możliwe jest także łączenie kilku metod, aby uzyskać najlepsze efekty. Wyróżnia się leczenie operacyjne i farmakologiczne.

Leczenie farmakologiczne endometriozy polega na stosowaniu leków, których celem jest zahamowanie wzrostu endometrium. Są to środki z grupy gestagenów. Natomiast w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych stosuje się leczenie hormonalne (podaje się tabletki antykoncepcyjne). Są one często stosowane w leczeniu endometriozy. Leki powodują ustąpienie objawów i często przywracają płodność kobiety. W diagnostyce bardzo ważną rolę pełnią regularne wizyty w gabinecie ginekologicznym.  Wdrożeniem właściwego leczenia zajmują się lekarze specjaliści w Poradni Ginekologicznej, m.in. w Piasecznie, Kwidzynie czy Lubinie.

W chirurgicznym leczeniu endometriozy ważne jest usunięcie ognisk endometriozy. Dokonuje się tego metodami laparoskopowymi,  które są bezpieczne i nie wiążą się z długą rekonwalescencją. Pozwalają one dokładnie zobaczyć jamę macicy i wyciąć podejrzane zmiany. Niestety, tego typu terapia nie u wszystkich pacjentek przynosi oczekiwane skutki. W ciężkich przypadkach konieczne jest usunięcie macicy i jajników. W ten sposób wywoływana jest przedwczesna menopauza. Zabieg tego typu przeprowadza się u tych pacjentek z endometriozą, dla których zajście w ciążę nie jest ważne. Opisane zabiegi przeprowadzane są m.in. w Regionalnym Centrum Zdrowia w Lubinie na Oddziale Położniczo-Ginekologicznym, a także w Szpitalu św. Anny w Piasecznie.