Ginekolog dziecięcy

Kiedy zatem wybrać się pierwszy raz z naszą latoroślą do specjalisty chorób kobiecych? Czy jest jakaś dolna granica wiekowa? Odpowiedź na to pytanie wydaje się prosta i oczywista, jednak dla większości rodziców często taka nie jest. Podstawową zasadą jest, aby wszelkie niepokojące objawy lub dolegliwości związane z narządami płciowymi dziecka, od razu zgłaszać lekarzowi. Nie można bagatelizować zaobserwowanych lub zgłoszonych przez pociechę nawet drobnych nieprawidłowości, tylko razem wybrać się na konsultację u specjalisty ginekologii dziecięcej i dziewczęcej. Perspektywa pierwszej wizyty u ginekologa jest zazwyczaj przeżyciem stresującym, zarówno dla dziecka jak i dla mamy. Badanie okolic „intymnych” wiąże się ze zrozumiałym wstydem i lękiem. Tym bardziej warto się do niej przygotować i zadbać o to, aby córka czuła nasze wsparcie i troskę o jej komfort, zwłaszcza psychiczny. Ważne jest, aby przed wizytą u specjalisty dokładnie poinformować dziecko o tym jak wygląda badanie, dlaczego wizyta jest konieczna i że pomoże ona wyjaśnić wszelkie wątpliwości. Warto także upewnić się, że samo badanie u lekarza zostanie poprzedzone szczegółowym wyjaśnieniem sposobu jego przeprowadzenia oraz wykonywania testów diagnostycznych. Wizyta powinna odbywać się przede wszystkim w atmosferze intymności i spokoju.

Zaleca się, aby dziewczynce poniżej 16 roku życia podczas badania towarzyszyła mama. Powyżej 16 roku życia nasza córka może chcieć zostać sama w gabinecie z lekarzem i należy to uszanować. Pierwszym lekarzem ginekologiem powinna być kobieta, gdyż łatwiej jest rozebrać się i rozmawiać z nią o intymnych problemach, a stres związany z badaniem ginekologicznym jest znacznie mniejszy.  

CO POWINNO NAS ZANIEPOKOIĆ I SKŁONIĆ DO WIZYTY U SPECJALISTY W RÓŻNYCH OKRESACH DORASTANIA MŁODEJ DAMY?  

Okres noworodkowy, niemowlęcy i dzieciństwa:

• stosowanie przez mamę leków hormonalnych podczas ciąży lub w okresie laktacji
• nietypowy wygląd narządów płciowych
• zaczerwienienie sromu, nieprawidłowa wydzielina okolicy sromu, plamienie, krwawienie
• obrzęk, wydzielina, powiększenie gruczołów sutkowych
• przedwczesny rozwój sutków
• nawracające nieprawidłowe wyniki badań moczu
• bóle brzucha
• pojawiające się owłosienie, w tym na sromie
• zaburzenia wzrostu
• podejrzenie molestowania

Okres przed- i pokwitaniowy:

• brak oznak pokwitania
• zaburzenia rozwoju cielesnego
• zaburzony rozwój sutków
• nieregularne krwawienia miesiączkowe, brak miesiączki
• bóle miesiączkowe; nadmierne krwawienia miesiączkowe, w tym ze skrzepami
• powiększenie łechtaczki
• nasilony trądzik, narastanie owłosienia w miejscach nietypowych
• brak owłosienia płciowego
• bóle brzucha
• stany zapalne dróg rodnych (upławy)
• podejrzenie molestowania

Okres młodzieńczy:

• anoreksja, otyłość
• hirsutyzm, trądzik, łysienie
• planowane rozpoczęcie współżycia seksualnego
• rozpoczęcie współżycia bez wcześniejszej konsultacji ginekologicznej
• wszystkie wymienione w okresie pokwitaniowym 

NAJCZĘSTSZE POWODY WIZYTY U SPECJALISTY.

• Zaburzenia miesiączkowania

Po wystąpieniu pierwszej miesiączki cykle miesiączkowe są zazwyczaj mniej lub bardziej nieregularne, o różnie nasilonym krwawieniu. Większość łagodnych i umiarkowanych zaburzeń jest przejściowa i samoograniczająca. Jeżeli jednak utrzymują się dłużej lub nasilają, należy zgłosić się do lekarza specjalisty ginekologa. Za normę trwania cyklu przyjmuje się 28+/- 7 dni, za normę czasu trwania krwawienia 4+/-3 dni, a fizjologiczna utrata krwi miesiączkowej wynosi ok. 80 ml.  Do przyczyn zaburzeń miesiączkowania należy zaliczyć: przewlekłe choroby ogólnoustrojowe, choroby wątroby, niewydolność nerek, zaburzenia endokrynologiczne, nowotwory, zaburzenia hemostazy, ciążę.  

• Anoreksja i bulimia

Anoreksja jest najbardziej śmiertelną spośród wszystkich chorób psychicznych. Niestety ma ona również swoje konsekwencje ginekologiczne, do których należą między innymi zaburzenia miesiączkowania, a czasem wręcz jej całkowity zanik.  Niepokoić powinna sytuacja, kiedy dziewczyna zaczyna ważyć o 15% mniej niż powinna, a BMI spada do 17,5. Cierpiące na anoreksję lub bulimię dziewczynki stają na wadze kilka razy dziennie. Ukrywają fakt głodzenia się, wymiotują i słabną. Zazwyczaj dopiero gdy zmiany wywołane chorobą są już mocno widoczne, trafiają do szpitali czy klinik psychiatrycznych. Jednak jeżeli diagnoza postawiona jest zbyt późno, często nie udaje się im pomóc.           

• Otyłość

W Polsce otyłość dotyka aż 9-11% młodych kobiet. Standardowo rozpoznanie stawia się na podstawie BMI (ang. Body Mass Index) - wskaźnika masy ciała. W przypadku odchyleń od normy każde rutynowe badanie internistyczne powinno być poszerzone o konsultację ginekologiczną. Wśród przyczyn otyłości, poza nawykami żywieniowymi, znaleźć się mogą: zaburzenia hormonalne, zespoły metaboliczne, neuroinfekcje, przebyte choroby zakaźne, stosowanie leków, zaburzenia genetyczne.  

• Szczepienie przeciwko wirusom HPV

Za niemal wszystkie przypadki raka szyjki macicy odpowiada wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), głównie typy HPV 16 i 18. To właśnie przeciwko nim powstały szczepionki, których zadaniem jest zminimalizowanie ryzyka zachorowalności na ten nowotwór. Dzięki szczepieniom z problemem raka szyjki macicy bardzo dobrze radzą sobie kraje Europy Zachodniej i Stany Zjednoczone. Młode dziewczęta, które nie przeżyły jeszcze inicjacji seksualnej mogą bronić się przed rakiem właśnie dzięki szczepionce. Taka profilaktyka chroni przed zachorowaniem także dorosłe kobiety, które nie zostały jeszcze zarażone wirusem HPV. Dlaczego tak ważne jest, aby poddać szczepieniom dziewczynki między 9-13 rokiem życia? Szczepienie młodych dziewczyn, które nie miały jeszcze kontaktu z wirusem HPV, zapewnia największą skuteczność, gdyż odpowiedź immunologiczna jest wtedy najwyższa. Obecnie na rynku mamy do dyspozycji dwie szczepionki: Silgard i Cervarix. Pierwsza zabezpiecza przed zakażeniem 4 typami wirusa – HPV 6, 11, 18, 18, druga przed 2 typami – 16, 18. Pamiętajmy jednak, że szczepienie nie zabezpiecza w 100% przed zachorowaniem na raka szyjki macicy i nie zwalnia od wykonywania regularnych przesiewowych badań cytologicznych.  

• Podejrzenie wykorzystywania seksualnego osób nieletnich

Wg Grupy Ekspertów PTG szacuje się, że na świecie ofiarami przemocy seksualnej w dzieciństwie jest średnio jedna na 3-4 kobiety (25-33%). W Polsce, wg Komitetu Ochrony Praw Dziecka, co piąta dziewczynka poniżej 15 roku życia doświadcza nadużycia seksualnego. Większość ofiar (49-84%) zna swoich sprawców nadużyć, 14-20% aktów przemocy dokonuje się wewnątrz rodziny. W przypadku podejrzenia wykorzystania seksualnego, obdukcji powinien dokonać lekarz ginekolog-położnik. Należy także zapewnić dziecku wsparcie psychologa klinicznego. Wykorzystanie seksualne, poza krzywdą fizyczną i moralną, niesie za sobą dodatkowo ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową (HIV, HPV, rzęsistkowica, rzeżączka, kiła itp.). Zaleca się w związku z tym przeprowadzenie profilaktycznej antybiotykoterapii.  

• Antykoncepcja

To trudny temat zarówno dla mamy, jak i jej dorastającej córki. Ważne jest, aby go nie unikać i nie zostawiać naszej młodej kobiety samej z powierzchowną znajomością tematu. Powinna wiedzieć, że tylko świadome i odpowiedzialne wchodzenie w  intymny świat sprawi, że uniknie problemów zdrowotnych oraz konsekwencji nieplanowanego macierzyństwa. Specjalista ginekolog odpowie na wszelkie nurtujące nastolatkę pytania i dobierze odpowiednią metodę antykoncepcji.  

Zachęcamy wszystkie mamy, aby zgłaszały się ze swoimi córkami do poradni ginekologicznej w przypadkach jakichkolwiek obaw lub wątpliwości związanych z rozwojem i dojrzewaniem ich pociechy.

Dr n med. Lidia Hirnle-Żmijewska

ginekolog-położnik