Mózg nie boli?

Badanie mózgu – w jakim celu, kiedy i jak?

Kiedy odczuwamy jakieś dolegliwości fizyczne, np. mamy katar, kaszel, gorączkę i boli nas gardło lub kiedy dokucza nam częsty i dotkliwy ból brzucha, ból nogi bez uchwytnej przyczyny lub po upadku, udajemy się do lekarza pierwszego kontaktu. A co w takim razie z naszym mózgiem, czy o niego też musimy się troszczyć? Mózg, jak każdy inny narząd naszego ciała, również może chorować lub podlegać urazom. Uszkodzenie mózgu może wystąpić nagle, w przypadku kiedy ulegamy wypadkowi, uderzymy się w głowę, wówczas badanie mózgu wydaje się oczywiste. Również kiedy uporczywie boli nas głowa, utrudniając wykonywanie codziennych obowiązków, a leki przeciwbólowe nie działają wystarczająco, jesteśmy skłonni skonsultować się z lekarzem. Pamiętajmy, że ból nie jest jedynym i obligatoryjnym objawem choroby. W przypadku choroby mózgu często może on w ogóle nie wystąpić. Niestety schorzenia ośrodkowego układu nerwowego niejednokrotnie bywają podstępne, nie dając wyraźnych, oczywistych objawów. Przykładem mogą tu być choroby neurozwyrodnieniowe, takie jak otępienie alzheimerowskie. Co zatem powinno nas zaniepokoić?

1. Zawroty, bóle głowy, zaburzenia równowagi, omdlenia, niedowłady.
2. Nagłe lub stopniowo narastające osłabienie funkcji poznawczych - pojawienie się problemów z pamięcią, koncentracją uwagi, wykonywaniem codziennych obowiązków (zakupy, opłaty, przygotowanie posiłków itd.), orientacją w przestrzeni, rozpoznawaniem przedmiotów, znajomych osób lub zaburzeń językowych i mowy.
3. Obniżenie nastroju, drażliwość, brak odczuwania przyjemności i zadowolenia, spadek energii, brak motywacji do działania, wahania nastroju, problemy ze snem i apetytem.
4. Omamy wzrokowe, słuchowe (widzimy lub słyszymy coś, czego nie ma), urojenia, zaburzenia zachowania (np. pobudzenie psychoruchowe, zachowania agresywne, bezcelowe wędrowanie, ucieczki z domu).

Jeśli zauważysz u siebie lub kogoś bliskiego któreś z powyższych objawów lub podobne, możesz udać się do lekarza rodzinnego, który skieruje Cię do odpowiedniego specjalisty – neurologa, psychologa, psychiatry lub, w przypadku osób starszych, do geriatry.

Pamiętaj! W razie wystąpienia nagłych objawów, takich jak problemy z mówieniem i rozumieniem mowy, porażenie lub drętwienie twarzy, ręki lub nogi, osłabienie kończyny, opadający kącik ust (objawy te zazwyczaj pojawiają się po jednej stronie ciała), problemy z widzeniem, nagły i silny ból głowy, zaburzenia świadomości, zawroty głowy, problemy z chodzeniem (w tym zachowaniem równowagi i koordynacją), natychmiast wezwij karetkę pogotowia. Mogą one świadczyć o udarze mózgu, w tym przypadku liczy się czas, w jakim zostanie podjęte leczenie.

W diagnostyce chorób mózgu, oprócz szczegółowego wywiadu z pacjentem (i/lub jego bliskim bądź opiekunem) wykorzystuje się m.in. metody neuroobrazowe, najczęściej tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MR), elektroencefalografię (EEG). Jeśli występują zaburzenia funkcji poznawczych w celu określenia ich rodzaju, nasilenia i prawdopodobnej przyczyny wykwalifikowany psycholog przeprowadza testy neuropsychologiczne. Niejednokrotnie wskazana jest konsultacja u kilku specjalistów. Właściwa diagnostyka jest niezbędna, żeby wdrożyć odpowiednie leczenie – farmakologiczne, terapię neuropsychologiczną, psychoterapię, metody relaksacyjne i inne (o metodach terapii będzie mowa w dalszych wpisach).

Na czym dokładniej polega badanie psychologiczne?

Badanie psychologiczne obejmuje ocenę funkcjonowania poznawczego m.in. pamięci, uwagi, funkcji językowych, funkcji wykonawczych, funkcji wzrokowo-przestrzennych. W badaniu psychologicznym wyróżnia się ocenę przesiewową i pełne badanie neuropsychologiczne.

Badanie przesiewowe to skrócone badanie neuropsychologiczne, ukierunkowane na wstępne rozpoznanie – podejrzenie lub wykluczenie zaburzeń poznawczych. Polega na wykonaniu testów i prób klinicznych, zaproponowanych przez psychologa. Diagnoza neuropsychologiczna ocenia deficyty w zakresie poszczególnych funkcji poznawczych,  dostarcza informacji istotnych z perspektywy diagnozy różnicowej (np. o obecności lub braku otępienia, jego rodzaju i stopniu zaawansowania), co w dalszej kolejności pozwala na prawidłowy wybór postępowania z pacjentem m.in. w zakresie farmakoterapii. Ponadto ocena ta umożliwia monitorowanie skuteczności podjętego leczenia, śledzenia progresji choroby oraz prognozowania pojawienia się kolejnych objawów.